Tragedie

Ingezonden op 06-09-2009 door Cees de Vos

Hierbij een verhaal dat in de tweede helft van de jaren '40 pijnlijke sporen naliet in de familie C.N. de Vos/ M.A. van Ottele.

"Leonardus Maria de Derde" het dertiende en laatste kind (Leo XIII ) nu 61 jaar, woont in Heusden bij Den Bosch.

"Leonardus Maria de Tweede" overleed aan kinkhoest, drie maanden na zijn geboort in 1946.

Het is 05 mei 1945, de vreselijke zinloze Wereldoorlog is ten einde, we waren bevrijdt van het spook Adolf Hitler, zijn kompanen en verdere meelopers en genoten van de herwonnen vrijheid die ons vijf jaar lang was ontnomen. Om het leven in de oorlogsjaren enigszins dragelijk te houden gingen de vossenkindertjes met veel energie en zelfwerkzaamheid te werk middels: achtergebleven korenaren verzamelen op stoppelvelden waar ons mam roggebrood van bakte, hout sprokkelen als voer voor het Salamanderkacheltje in ons piepkleine achterkamertje daarbij de gezonde bomen met wat teveel takken niet sparend in het nog ongerepte ‘Jonkerbos’ en niet te vergeten appeltjes jatten bij boeren. Al met al waren we ‘redelijk gezond’ door deze moeilijke jaren heen gekomen en keken vol verwachting uit naar wat de toekomst in vrijheid ons brengen zou.

De sporen na de oorlog deden zich gelden door de aanwezigheid van geallieerde soldaten die hun bivak hadden opgeslagen in een stilstaande trein achter ons huis in afwachting van repatriëring naar hun Vaderland. Voor de vele vossenmondjes was de aanwezigheid van deze militairen na vijf jaar ontberingen en angsten een welkome aanwinst: we kregen chocolaatjes, biscuit, kauwgom en ‘porridge’: havermoutsepap met veel suiker. Voor kinderen, die gedurende vijf jaar op rantsoen en voedselbonnen hadden geleefd was de gesuikerde dikke porridge een ware delicatesse.

De soldaten van het bevrijdingsleger waren zeer geliefd bij de meisjes. Nabij ons huis aan de Hatertscheveldweg (nu Muntweg..!) woonden de twee zussen Diny en Willemien die ook oog hadden voor deze stoere helden. Het waren mooie meiden; Willemien goed gevuld en Diny de mooiste van de twee. We kregen als kinderen wel eens doosjes van hen waar nog een restje welriekende crème of anders soort geurig goedje in zat en sierlijke kleine parfum flesjes met heerlijke luchtjes. De enige pretlucht die ons bekend was, was de lucht van Boldoot 4711 eau de cologne, ons mam had zo’n flesje altijd wel in haar handtasje met een rolletje King pepermunt. Als ik met haar op zondag naar de vroegmis ging in de kerk van de paters aan de Graafseweg kreeg ik altijd wel een pepermuntje onder de dienst. In deze kerk was ik in die jaren een van de misdienaars. Na de kerkdienst was het traditie om in de buurt van de kerk bij Opoe Dibbets aan te gaan voor het drinken van een kopje koffie en voor mij een glaasje limonade.

Foto Wikipedia - Boldoot 4711

De zaterdag 20 oktober 1945 moet normaal begonnen zijn: papa had mogelijk ochtenddienst als postbesteller bij de PPT en mam was bezig met het voorbereiden van het warme eten, de kleintjes verzorgen of toch nog maar even een wasje draaien in de wasmachine in ons tochtige schuurtje. Ik had toen al interesse in techniek, keek altijd met kinderlijke verwondering naar het elektrische mechaniek onder de wasmachine. Als er een mankement optrad was Ceesje diegene die alles wel weer aan het draaien kreeg. Het op tijd smeren en invetten van de tandwielen en het mechaniek was mijn werk. Op den duur waren de tandwielen zo versleten dat het verzinkte stalen kruis in de tobbe een vrij slag maakte zoals dat kon gebeuren wanneer de krengspie in een der armen van de trappers van je fiets aan vernieuwing toe was. Onze wasmachine met daarop demonteerbaar de handwringer was exact het model als op de foto, maar dan met ‘n elektrische motor onder de tobbe. Als moeder bezig was met de was door de wringer te halen moesten we altijd bij haar vandaan blijven bang als ze was dat een kinderhandje tussen de twee gummie wringrollen zou komen. Wel herinner ik mij heel goed dat Opoe Dibbets, wonend aan de Hatertscheveldweg 236, het model ‘handmatige wasmachine met wringer’ buiten onder een afdak had staan.

Foto Wikipedia - ‘Handmatige wasmachine met wringer’

De kinderen waren op die bewuste zaterdag 20 oktober 1945 om voor mij ombekende reden vrij van school, mogelijk had dit te maken met het nog niet vrijgeven van de diverse schoolgebouwen geannexeerd door gelegerde militairen. Zelf herinner ik me van die dag dat ik in de ochtend huiselijke karweitjes deed waaronder het kippenhok schonen en de ren omspitten Na mijn werkjes ben ik met vriendjes uit de buurt gaan voetballen op de weide gelegen tussen de woonhuizen aan de Hatertscheveldweg en de spoorbaan. Dit terrein is in de jaren ’50 bebouwd onder de naam ‘De Kolping’. De nieuwe bewoners waren hoofdzakelijk gerepatrieerde Molukse mensen uit Indonesië.

Er liep een klinkerweg om die weide waarvan de stenen in de loop der jaren een functie kregen als stoep of een gemetseld muurtje bij de bewoners aan de Hatertscheveldweg. Al die huizen staan er nog precies in rij als in mijn kindertijd, heel bijzonder…! Tijdens het voetballen werd links van mij mijn aandacht getrokken door een legerauto die zo te zien een ronde om de weide ging maken en op ’t moment dat de truck dichterbij kwam zag ik dat Diny achter het stuur zat met een soldaat naast haar. Dat was me even interessant: Diny aan het stuur in een zware legertruck zeker als je nagaat dat er nooit een auto op dit min of meer verloren stuk klinkerweg reed. Terwijl ik geboeid naar de truck staarde hoorde ik achter mij van verre een kinderstem mijn naam scanderen, het stemgeluid kwam vanuit de toen geheten Spadestraat (nu Leo de XIII straat). Het was mijn broertje Leo die mij aanriep met naast hem zijn twee jaar jongere broertje Willie. Luidkeels riep Leo: “Cees, Cees, wijzend naar de legertruck, Diny zit aan het stuur..!” Ik maakte een bevestigend gebaar naar hem dat ik dat gezien had en riep: “Ja. joh, dat heb ik al gezien..!” De auto was mij inmiddels rechts gepasseerd en reed - het rondje afmakend - richting de twee broertjes en omdat ik nog slechts tegen de achterkant van een rijdende legertruck keek liet ik het voor gezien en ging weer op in het voetbalspel.

Foto Wikipedia - Legertruck

Hoeveel later het was weet ik niet meer. Een half uur…? Een uur…?

Vanaf de huizenrij werd ik geroepen door een buurvrouw. Ze wenkte mij om naar haar toe te komen? Ze duiden me ogenblikkelijk naar huis te gaan omdat er iets heel ergs was gebeurd…! Als kind van tien jaar is dat een heel vreemde boodschap. Thuis gekomen was alles in rep en roer, een en al paniek. De ziekenauto was inmiddels gearriveerd om de twee broertjes naar het ziekenhuis te vervoeren.
Verdriet alom. Mijn ouders waren ontroostbaar.
De kinderen zijn circa 20 sec. of minder na mijn mondeling contact met broertje Leo aangereden zittend aan de voor hen goede kant van de weg. Diny heeft om ‘de een of andere reden’ een verkeerde manoeuvre gemaakt met als gevolg dat de twee kinderen Leo 8 jaar en Willie 6 jaar het slachtoffer werden. Leo werd op slag gedood en Willie had een lichamelijk letsel.

Leonardus Maria de Vos 1937-1945 - Eigen foto.

De legerwagen stopte na de aanrijding aan het begin van de Spadestraat. Men moest een vrijend stel, nog in de truck, duidelijk maken dat ze 50 meter terug een zeer ernstig ongeluk hadden veroorzaakt waarbij een kind gewond en zijn twee jaar oudere broertje gedood was. De militair nam de schuld op zich:“Hij was de chauffeur!” Ik, het kind van tien jaar, werd niet gehoord. Uiteindelijk ging de zaak in de bekende doofpot en de militair vrijuit en terug naar zijn Vaderland.

Leonardus Maria de Vos 1937- 1945 werd op zaterdag 20 oktober 1945 alsnog een ‘Oorlogsdode’.

Merkwaardig dat je als kind de belangstelling van politie, dokter en buren best spannend vond..? Liggend in de avond in mijn bed drong de pijnlijke waarheid pas goed tot mij door: terwijl tranen over mijn wangen rolde realiseerde ik mij dat ik mijn broertje Leo vanaf nu nooit meer levend terug zou zien. De slaap kon ik moeilijk vatten en het was daardoor dat ik heel diep in de avond mijn vader huilend naar boven hoorde komen. Dat had ik nog nooit gehoord: mijn vader die huilt….
In het Canisius ziekenhuis mochten we afscheid nemen van broertje Leo. Hij werd begraven op de begraafplaats naast de Groenestraatskerk. Met broertje Willie kwam het allemaal weer goed.

Cees de Vos - Soest.

Zondag, 06 september 2009.

(Bron: https://gaypnt.home.xs4all.nl/straatnamen/)

Aanvulling 1:

Cees de Vos, 30-01-2011: Bij het schrijven van het verhaal over het ongeluk dat mijn broertje Leo overkwam op 20 oktober 1945 heb ik de Gelderlander Courant gevraagd naar deze advertentie. Ze konden mij niet helpen. Een kennis van mijn zus Ria de Vos wist deze advertentie alsnog te achterhalen.