Leemkuil

De Leemkuil

door Dick Jacobs

In 1886 richtte Gerhard Hamer in Nijmegen de Steen- en Vormbakkerij Hamer & Co op. Als grondstof voor zijn producten had Hamer leem nodig. Die werd in ruime mate gevonden in het Mariënbosch. In het begin met paard en wagen, later met karretjes op rails werd de leem afgevoerd naar de steenfabriek, gelegen aan de weg tussen Nijmegen en Groesbeek.

Direct na de oorlog werd in en rond de ontstane, ellipsvormige, kuil door de gemeente Nijmegen Speeltuin De Leemkuil ingericht. In augustus 1946 werd de speeltuin, met nog maar enkele eenvoudige speeltoestellen, geopend. (Gelderlander 13-08-1946) In augustus 2021 bestaat de speeltuin dus 75 jaar.

Langs één van de lange zijden van de kuil was in het talud prominent een lange betonnen glijbaan aanwezig. Om die glijbaan veilig te gebruiken moest je een matje of iets dergelijks onder je zitvlak doen. Geen matje beschikbaar? Een paar handjes zand hielpen ook (een beetje). Glijden over pure beton is echt geen pretje!

kogelflesjes
van Peeman

Eind 1946 werd het beheer van ‘De Leemkuil’ in handen gegeven van de nieuw-opgerichte Stichting Speeltuinen Nijmegen. De Dienst Publieke Werken van de gemeente bleef de tuin onderhouden.
Voor -naar ik me meen te herinneren- het enorme bedrag van 25 cent per maand kon een gezin lid worden van de Stichting Speeltuinen.
Ons gezin wandelde vaak de ongeveer 3 kilometer naar de speeltuin. Een deken om op te zitten en aanleng-limonade mee. Deze altijd te zoete limonade dronk ik meestal bekketrekkend. Dit was voor mijn vader vaak aanleiding om te betreuren dat er geen kogelflesjes limonade-gazeuse met een mooie knikker in de hals meer te krijgen waren...

Aan één van de korte kanten van de kuil was met heel veel zand en een afsluit-muurtje een podium gebouwd. Dit was een reden voor de directie van de speeltuin om soms een toneelgezelschap in te huren. Op een dag stond ‘De Gelaarsde Kat’, een eeuwenoud sprookje, op het programma. De bekendste versie dit verhaal werd al in 1697 gepubliceerd door de Franse schrijver Charles Perrault in de bekende Sprookjes van Moeder de Gans. Later zijn er van dit sprookje nieuwe versies geschreven, o.a. door de gebroeders Grimm.

Duitse uitgave uit 1797 (WikipediA)

Mijn ouders waren toneelliefhebbers, die liefde moest ons kinderen ook worden bijgebracht. Dus wandelden we op een dag richting Leemkuil, waar we in het gras langs de kuil gingen zitten om van de voorstelling te genieten.

Direct na de oorlog was er gebrek aan van alles. Daar hadden de toneelgezelschappen uiteraard ook behoorlijk last van. Niet alleen beschikbare teksten, maar ook bruikbare kostuums waren moeilijk te vinden.
Zelfs voor ons, kinderen, was het duidelijk dat er dus op het podium veel geïmproviseerd moest worden.
Volgens onze ouders hadden ze bij toeval de kostuums van het stuk gevonden en mocht degene, die het kostuum paste, dan ook de betreffende rol vertolken. Ik leerde bij deze voorstelling wat het begrip ‘schmieren’ inhoudt. Dat is namelijk overdreven acteren en hoofdzakelijk op effect spelen.
Eerlijk gezegd realiseerden we ons tijdens de voorstelling niet dat er door de acteurs, ondanks de problemen, heel veel moeite gedaan werd ons een mooie middag te bezorgen.

Het stuk is nog lang in negatieve zin bij ons thuis onderwerp van gesprek geweest. Zo bezocht ik heel veel jaren later (in 1966) met mijn ouders in de grote zaal van ‘De Vereeniging’ de prachtige solo-voorstelling ‘Kreeften’ met als enige uitvoerende de actrice Enny Mols-de Leeuwe. Zij was vooral bekend vanwege haar creatie van ‘Juffrouw Truus van de twaletten’ in een vermaarde radio-uitzending.

Thuisgekomen vroeg mijn vader hoe ik ‘Kreeften’ gevonden had. Ik zei dat ik genoten had. Het commentaar van mijn vader was: “Ja, da’s toch wel wat anders dan ‘De Belazerde Kat’!”

-o-o-o-

terug naar Gastredactie-overzicht

Kwam u wel eens in speeltuin de Leemkuil? Deel uw herinneringen (en foto's) met ons!

Reactie 0:

Dick Jacobs, 21-11-2019: Speeltuin De Leemkuil

Reactie 1:

Dick Jacobs, 07-12-2019: Twee dagen geleden bespraken mijn oudste zus en ik bovenstaande artikel. We kwamen beiden tot de conclusie dat op de bovenste foto niet de oudste glijbaan staat. De eerste glijbaan was recht naar beneden en je moest via de zandhelling weer naar boven klauteren.
De afgebeelde glijbaan is duidelijk van een latere datum. Er zit een bocht in en is dubbel. Rechts van de baan is, om gemakkelijk weer naar boven te komen, in het talud een ‘luie’ trap aangebracht..