vrijschoor1

In 1733 richtten de broers Abraham en Jacob Mist een zeepziederij op aan de Lange Brouwerstraat in de Nijmeegse benedenstad. Na enkele overnames werd de fabriek in 1854 eigendom van de uit Duitsland afkomstige familie Dobbelmann. Zij gaven de fabriek de naam ‘Het Anker’, vanwege een in de voorgevel aangebracht scheepsanker.
Op 29 augustus 1895 brandde Het Anker geheel uit. Gelukkig vonden de gebroeders Dobbelmann snel een nieuwe locatie voor hun zeepfabriek, die in de benedenstad toch al met ruimtegebrek kampte. Reeds één dag na de brand kochten zij een leegstaande margarinefabriek aan de Graafseweg aan. Het fabrieksterrein lag aan de rand van de stad en bood met een oppervlakte van 12.500 m² genoeg uitbreidingsmogelijkheden. Men zou deze mogelijkheden ook goed benutten: aan het eind van de 20ste eeuw was vrijwel het gehele terrein volgebouwd.
Ten gevolge van een sterke bevolkingsgroei en grote bouwactiviteiten werd het terrein van de zeepfabriek al kort na 1895 geheel omringd door bebouwing. Er ontstond een mengeling van fabrieksgebouwen en arbeiderswoningen – het was immers gebruikelijk dat mensen dicht bij hun werk woonden. De sterke concentratie van bedrijvigheid in Bottendaal leidde vanaf eind jaren ’60 tot steeds meer klachten van buurtbewoners. Uiteindelijk leidden soms harde buurtprotesten tot het vertrek van de meeste fabrieken uit de wijk. De zeep- en waspoederfabriek van Dobbelman (de tweede ‘n’ verdween na de Tweede Wereldoorlog uit de naam) bleef als grootste bedrijf echter zitten.
In de jaren ’60 kwam de Dobbelmanfabriek door toenemende concurrentie terecht in een proces van fusies en overnames. De werkgelegenheid liep sterk terug en in 1999 werd de productie overgeplaatst naar Denemarken, waarmee het doek voor de fabriek viel.
De fabrieksgebouwen werden in 2000-2001 grotendeels gesloopt. Naast een hoog, uit de jaren ’50 stammend gebouw bleef alleen de markante 26 meter hoge schoorsteen uit 1920 bewaard, ter herinnering aan het industriële verleden van deze plaats. De inmiddels gerestaureerde schoorsteen zal het middelpunt worden van een nieuw wooncomplex, dat binnen enkele jaren op het voormalige fabrieksterrein verrijst.

Veel meer informatie over de bedrijfshistorie van de Dobbelmanfabriek is te vinden op de gastredactiepagina van Pieke Hooghoff.