P57

De herberg Batavia vóór de belegering in 1794. (Gezicht uit 't Westen op de Stad)

Info: Deze in het midden der achttiende eeuw zeer bekende herberg was gelegen aan den dijk naar Weurt, waar tegenwoordig de vlasfabriek is. In 1794 bij het beleg door de Franschen werd zij door deze verbrand om schootsvrijheid te krijgen voor een door hen aldaar opgerichte batterij.

The inn Batavia before the siege in 1794. (Town seen from the west)

India ink and sepia wash, Hendrik Hoogers (1747 - 1814)

Reactie 1:

Paul Broekman, 01-01-2023: Op de kaart “Plan der stad Nijmegen” uit 1768 (RAN GN1551) zien we rechtsonder in de richting van Weurt de naam Batavia staan langs de Nieuwendijk.

detail van RAN GN1551

Reactie 2:

Paul Broekman, 02-01-2023: Op de kaart uit 1768 ‘Plan der stad Nijmegen’ staat linksboven Batavia de naam Oost Indiën.
Heeft dit te maken met onze voormalige kolonie Indië en dat zich daar teruggekeerde gepensioneerden uit Indië zich gingen vestigen? Het stadsdeel Hees was ook bekend om koloniale renteniers! Anders zou ik het niet kunnen verklaren!
In een brief van 2018 aan de gemeenteraad van Nijmegen ging het over een tracé-keuze voor de Laan van Oost-Indië, die ook is gesitueerd op de plek van de plattegrond.
Uitleg over de naam Oost Indiën vond ik op 024geschiedenis.nl:

‘Oost-Indië’, ‘Batavia’: dit soort namen kwamen al in de 17de eeuw in de buurt van Nijmegen voor. Met name de vruchtbare gronden rondom het kerkdorp Hees waren al vroeg bij welgestelden in trek. Daaronder zaten ook mensen die hun fortuin (soms indirect) in de Indische archipel hadden verdiend, waar Nederland sinds eind 16de eeuw aanwezig was.

Reactie 3:

Rob Essers, 03-01-2023: @Paul Broekman (reactie 2) - In Het Schependom van Nijmegen in woord en beeld (1912) staat op pagina 29:

In het midden der 17e eeuw daagde hier ter stede een zekere heer Canutius Laurens op, een gewezen Oost-Indiëvaarder. Hij had zijn bekomst van de zee en bouwde zich een huis, op de Winsseling, dat den naam kreeg van »Oost-Indië”. Het schijnt hem evenwel niet medegeloopen te zijn, wat er gebeurde weten we niet, maar in 1653 zag de Stad zich berechtigd »gewin en inheringe” te verkrijgen van zijn bezittingen, voor een som van 3155 gld., 9 st. 7 d.; daaronder was »een buyten het Oost-Indisch huis genaamd, met den hof, den boomgaard en het land, in zijn geheel groot 7 à 8½ morgen, zoo binnen- als buitendijks aan de Winsseling gelegen.” Het goed werd 24 Mei 1655 publiek ter veiling gebracht, doch er boden zich geen koopers aan, weshalve het 14 dagen later voor f 198 ’sjaars verpacht werd.

Canutius Laurens heeft de basis gelegd voor de naamgeving van de openbare ruimte in de wijk Biezen. Op 1 april 2015 heeft de gemeenteraad de namen Laan van Oost-Indië en Batavia vastgesteld, evenals het thema Indische Nijmegenaren voor de straatnamen in deze buurt; zie Stratenlijst gemeente Nijmegen.

Reactie 4:

Hans van den Heuvel, 03-01-2023: Rechtsboven de aanduiding Batavia staat ook nog te lezen de Caap. Ik heb eens ergens gelezen dat dit in bezit was van iemand die fortuin had gemaakt in Zuid-Afrika.

Reactie 5:

Paul Broekman, 04-01-2023: “Het Schependom van Nijmegen in woord en beeld” staat online bij delpher.nl, op bladzijde 31 leest men over de Kaap:

Waar de industrie haar tenten opslaat, daar zijn herbergen gewoonlijk niet ver te zoeken. Zoo ging het ook hier. Er waren er minstens twee en beide droegen koloniale namen. Daar was de »Kaap de Goede Hoop”, die het dichtst bij de Waal lag, in 1780 nog beschreven als een huis en hofstat, met hof en boomgaard, ten Z. van den dijk. Het goed werd toen verkocht voor 2850 gld. Maar 24 April 1789 is het de herberg »de Kaap”, die met hof, boomgaard enz. voor 2200 gld. gaat. Bij het beleg van 1794 werd door de bezetting een redoute opgeworpen bij de herberg »Batavia”. Om haar het vereischte schootsveld te verzekeren, moest de »Kaap de Goede Hoop” worden opgeruimd. Dientengevolge werd 18 Maart 1800, het stukje bouwland, groot een morgen, van ouds genaamd »de Kaap" voor 300 gld. van de hand gedaan.