1575Neroni

NIMEGEN IN GELDRIA

A. Castello (Burcht)
B. Porta Diene (Hunnerpoort)
C. Porta Erstege (Hertogpoort)
D. Porta Sicher (Ziekerpoort)
E. Porta Mulen (Molenpoort)
F. Porta Esell (Hezelpoort)
G. Porta Butter (Boddelpoort)
H. Porta Stuen (St. Stevenspoort)
I. Porta Bucher (St. Anthonispoort)
K. Porta Drinai (Meypoort)
L. Porta Klein (St. Jacobspoort)
M. Porta Cranem (Kraanpoort)
N. Porta Diber (Veerpoort)
O. Molo (Kade)
P. Wael Fiume (Rivier de Waal) Schetskaart in pen en aquarel op papier.

Nr. 149 "Nimegen in Geldria" getekend door Matteo Neroni.
Afkomstig uit de bundel met 175 gekleurde pentekeningen "Piante di Fortezze Nei Paesi Bassi" (Vestingplattegronden in Nederland), toegevoegd als bijlage aan het boek "Della Architettura Militare" van Francesco de' Marchi.

Datering: ca. 1560-1575

Het origineel bevindt zich in Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze, Italië.

- Matteo Neroni (15??-1633) was een Italiaanse kosmograaf, cartograaf en wetenschapper.
- Francesco de' Marchi (1504-1577) was een Italiaanse vestingbouwkundige in Spaanse dienst.

Opvallend en ook duidelijk te zien is dat Matteo Neroni niet zelf in Nijmegen is geweest, maar dat de waarnemingen en schetsen door een assistent zijn opgenomen, dit was gebruikelijk in die tijd. De definitieve kaart werd vervolgens elders door Matteo Neroni getekend. Kijk maar naar de Voerweg, die net als de gracht rondom de stadsmuur helemaal vol water staat. Matteo Neroni is dus duidelijk niet goed geïnformeerd over de hoogteverschillen in Nijmegen en is blijkbaar uitgegaan van een plat Nijmegen.

Reactie 0:

Marcel Degen, 10-10-2016: Plattegrond Nijmegen 16e eeuw

Reactie 1:

Paul Dickmann, 02-10-2021: De afmetingen van deze tekening (het blad, h x b): 295 x 438 mm.
Het is de vraag of een assistent van Neroni in Nijmegen is geweest. Er zijn namelijk aanwijzingen dat Neroni de kaart heeft 'overgetekend' van een vroegere tekening die zich bevindt in het Archivio di Stato in Turijn. Van Den Bosch is bekend dat een vroege tekening uit die Turijnse collectie zeer veel gelijkenis vertoont met Neroni's latere afbeelding van Den Bosch. Ik heb het Archivio benaderd met het verzoek om een foto / scan. Het gaat hier dan om een van de allereerste afbeeldingen van 'Nijmegen vestingstad' ...

Reactie 2:

Paul Dickmann, 08-10-2021: Het Turijnse archief heeft de door mij gevraagde foto gemailed:

Het is direct duidelijk dat deze tekening zeer veel gelijkenis vertoont met die van Matteo Neroni. De wallen-contour met zijn poorten is vrijwel exact hetzelfde, en de in de tekening met pen geschreven toponiemen zijn goeddeels gelijk aan die van Neroni. Deze tekening heeft het noorden onder, die van Neroni boven, maar als we Neroni een halve slag kantelen ontstaat het volgende beeld:

Het is mijn overtuiging dat de rechtse tekening de oudste is. En hoewel er zeker verschillen tussen de beide prenten zijn denk ik ook dat Neroni die tekening gebruikt heeft voor zijn exemplaar: daarvoor zijn de overeenkomsten te evident.
Nu nog uitzoeken wanneer de Turijn-tekening dan precies gemaakt is, en door wie. Misschien is het Gianmaria Ogliati, die rond 1550 in opdracht van Karel V tekeningen van vestingsteden heeft gemaakt die qua stijl zeer veel op de Nimegha-prent lijken? Of anders Francesco Orologi, die in 1568-1569 als militair ingenieur in dienst van Alva samen met hem in Nijmegen is geweest?
Wordt vervolgd …