Dagboek Aafje Kersten-Kleinveld

Lieve Willy,

Ik wil probeeren voor je op te schrijven wat je zelf mee hebt gemaakt en als je dit later nog eens leest je misschien ook nog kunt herinneren.

In 1940 toen was je nog geen twee jaar want het was 10 Mei overvielen de Duitsers ons land. Je was toen nog te klein om je dit later nog te herinneren. Pappie was toen soldaat, dus maakte de oorlog mee. Gelukkig was 14 Mei de oorlog afgeloopen en 10 dagen later kwam Pappie gelukkig gezond en wel thuis. Ruim vier jaren hadden de Duitsers ons land bezet. Toen de oorlog op 10 Mei uitbrak was jij met Opoe en Mammie in Almelo bij Oom Henk en Tante Ger en 17 Mei gingen we met een taxi naar huis de treinen konden niet rijden omdat de bruggen stuk waren. Wat we meemaakten in die 4 jaren van bezetting daar weet jij nog wel enkele dingen van b.v. dat we de radio moesten inleveren.
Een oude radio brachten we weg en de goede hielden we. Je weet ook nog wel dat je niets kon koopen zonder bonnen. Ook kun je jezelf misschien nog wel Oom Dirk herinneren. We noemden hem Oom Jan omdat hij bij ons was als "onderduiker" omdat hij door de Duitsers gezocht werd. En je zult ook nog wel weten dat 22 Februari 1944 het bombardement op Nijmegen plaats had waarbij Opa Kersten den dood vond omdat hij van de kerktoren op de Grote Markt werd afgeslagen. Op dien dag kwam Oom Dirk bij ons en enkele weken later vond de politie hem bij Opoe Kersten en werd hij gevangen genomen. Toen hij bij ons was, kregen we ook op een nacht huiszoeking door de politie.
Dit wist jij natuurlijk niet want daar was je te klein voor en je zou erover gaan praten. En nu zal ik voor je opschrijven wat je later nog wel zult weten als je dit leest.

De Duitsers trokken terug uit België door Holland. Toen we op een keer naar dat terugtrekken stonden te kijken kwamen ineens Engelse vliegtuigen de terugtrekkende Duitsers beschieten.
Weet je nog Willy, dat we toen bij een oude dame op de Oranjesingel zijn binnengevlucht? We wisten toen nog niet wat we verder mee zouden maken. 16 September moest Oom Dikkie plotseling naar 't ziekenhuis, hij had een abces onder zijn arm en moest geopereerd worden. Dat gebeurde 17 September ( Zondagsmorgens ) tijdens luchtalarm. Het was 17 September 'smorgens half elf. Plotseling luchtalarm. Opoe was naar de kerk en kwam pas over 12 thuis omdat het luchtalarm
zoolang duurde. Tot 2 uur beleefden we angstige oogenblikken. Er werden raketbommen afgeworpen, je ziet ze uitgooien en dan in de lucht een groote rookzuil, zoodra ze de grond raken maken ze een geluid alsof er een zware trein over een brug rijdt. Getroffen werden een barak van de Kraaijenhofkazeme aan de Gelderselaan, het laboratorium van de Nijma en een opslagplaats en termion fabriek. Opoe Kersten was op weg naar 't ziekenhuis en kwam bij ons en bleef ook bij ons.
Tusschen één en twee uur daalden duizenden parachutisten in Malden, Groesbeek en in het land van Maas en Waal. En daar waren honderden Nijmeegse mannen graafwerk aan 't verrichten onder dwang van de Duitsers. Alle mannen moesten stellingen maken maar je vader was niet gegaan hoewel er al gedreigd werd met doodstraf, brandstichting enz. Zondagsavonds gingen we nog rustig slapen tot Maandagmorgen half 5.

Om half 5 waren er vreeselijke explosies veroorzaakt door opblazen van de munitie door de Duitsers bij de tuchtschool. We stonden maar op en de wildste geruchten begonnen de ronde te doen. Spoedig waren college, tuchtschool en andere gebouwen door de Amerikanen ingenomen en om 12 uur in den middag zagen we de eerste Amerikaanse soldaten. We waren dol van vreugde en dachten dat we nu al bevrijd waren. Dat zou ons echter wel opbreken. Een vreeselijk granaatvuur vanaf 't Valkhof enz. volgde en die Maandag werd een vreeselijke dag. We kenden nog heelemaal niet de gevaren en stonden telkens aan de voordeur. Wanneer er dan weer hevig werd geschoten gingen we weer naar binnen. 'sMiddags om een uur of 4 kwamen Oom Johan en Tante Anna uit de Eikstraat ook naar ons toe omdat ze ook niet in 't Roode Dorp durfden blijven. De nacht van Maandag op Dinsdag waakten en sliepen we om beurten en zaten of hingen op stoelen of lagen op den grond op kermisbedden.

Dinsdag 19 September.

Enkele van ons waren al om half 5 op en we ontbeten maar meteen, degenen die op waren. Het zal een uur of 7 geweest zijn ( ik was aan 't afwasschen in de keuken ) daar volgde een vreeselijke slag. Een granaat sloeg de schuur weg achter Beijensstraat 86. Nu volgde weer een dag van spanning. Bijna alle menschen in de straat gingen vluchten. Wij hadden ook alles klaar staan maar besloten nog te blijven. We gingen maar aardappels schillen en koken. Maar de spanning werd ondragelijk. De moffen lieten Belvoir in de lucht vliegen, 't was finaal vuurwerk en de parachutisten wachtten op de tanks. Ze verwachtten ze Dinsdagmiddag 4 uur en half 6 kwamen ze de Groesbeekscheweg af, Groesbeekschedwarsweg op. Daalschedwarsweg over naar de Dominicanenstraat, dus boven bij ons langs de straat. Wij holden naar de hoek met oranje sjerpen in de hand en huilden van blijdschap. Wij drukten de manschappen de hand en ze staken hun vingers op in V-vorm. We dachten, wacht maar, nu is de stad zoo vrij. De manschappen maakten ons duidelijk dat we naar binnen moesten gaan en toen begon de ellende pas echt. Den geheelen afgeloopen dag en de aankomende nacht werd de stad beschoten vanaf Lent en Oosterhout met granaten die in de heele stad verwoestingen aanbrachten en vele dooden maakten. Om een uur of 6 die Dinsdagavond werd door de Amerikanan een huis beschoten achter ons op de Groesbeekschedwarsweg. Dit deden ze vanaf de Daalschedwarsweg. Ze vermoedden zeker dat daar Duitsers in zaten. De kogels ketsten bij ons achter in de tuin.

De nacht van Dinsdag 19 September op Woensdag 20 September werd afgrijselijk en angstig. We bleven beneden en in de kleeren. Willy, weet jij nog dat we dien nacht op de W.C. doorbrachten ?
Simon op een plank op de W.C. Mammie zat voor hem ook op de W.C. en jij zat in je stoeltje naast me op den grond en Opoe ook nog op een stoel in die kleine ruimte. Als het schieten heel erg werd begon jij een gebedje te zeggen. Opoe ging om 12 uur in de kamer slapen en wij bleven nog tot 2 uur op de W.C. en Pappie stond die nacht maar aan de deur om diverse branden in de gaten te houden.
Opoe Kersten, Oom Johan en Tante Anna zaten of lagen in de kamers. Van 2 tot 3 uur dien nacht gingen we op den grond liggen op een bed bij de naaimachine en om 3 uur kwam Pappie plotseling binnen. Er waren zooveel branden in de omgeving. In brand stonden : Prins Hendrikstraat, bij Poos, Hobbemastraat, schoenfabriek Wellen, Groesbeekschedwarsweg, Daalscheweg, Jacob Canisstraat, van Nispenstraat en dan nog de stad. Pappie vond dat we weg moesten. Wat schieten betrof was het rustiger geworden, dus vluchtten we met z 'n allen in den nacht naar de Hatertscheveldweg naar Tante Troud. De kinderwagen vol dekens enz., tasschen aan de fiets, Simon in 't wagentje. Om 4 uur kwamen we daar aan. We hebben eerst wat zitten praten en om half 6 gingen we op kermisbedden slapen tot 8 uur.

Het was nu Woensdag 20 September en een vreeselijke dag. 'sMorgens 7 uur ging Pappie even op de fiets naar huis en daar was alles gelukkig nog goed. We verbleven dien dag in een kelder tegenover Tante Troud. Soms kwamen er heel laag Duitse vliegtuigen over en aan het schieten vanaf Oosterhout en Lent scheen geen einde te komen. De volgende nacht van Woensdag op Donderdag gingen we met zijn allen naar een andere kelder. Een flinke betonnen kelder. We waren wel met een 20 menschen bij elkaar. Van slapen kwam wel niet veel maar we voelden ons veilig tegen het granaatvuur. De moffen zaten nog in allerlei huizen verborgen en als ze er uit moesten staken ze de boel in brand.

Donderdag 21 September gingen we met ons heele zaakje naar huis. We dachten dat het gevaar nu wel geweken was. Opoe Kersten, Oom Johan en Tante Anna ook mee naar ons. Na 't middageten kwamen er echter weer Duitse vliegtuigen bommen gooien en het afweergeschut beangstigde ons zoo dat we om 6 uur weer met ons allen naar de kelder op de Hatertscheveldweg gingen.

Donderdagavond 21 September was de stad officieel vrij en de Waalbrug was in tact gebleven, de Spoorbrug echter kapot. Vrijdagsmorgens werken we bij Tante Troud. De Engelse artillerie schoot
wel geweldig maar van de overzijde was het tot zwijgen gebracht.

Vrijdagmiddag 22 September ging ik met Pappie de stad eens in maar welk een verschrikking.
Afgebrand zijn : Spaarbank Houtmarkt, Rotterdamse bank, gedeelte Twentse bank, de Pool, de Karseboom (hotels), Concordia, Mariënburgstraat, Derde Walstraat, Kelfkensbosch, St.Jorisstraat, Spoorstraat, Stationsweg, Keizer Karelplein, gedeelte Kronenburgersingel, Broerstraat, Hugo de Grootstraat, Barbarossastraat, Batavierenweg, enz., enz. te veel om op te noemen. Vrijdag of Zaterdagnacht veel kanongebulder.

Zaterdagmorgen 23 September.

Boodschappen gedaan en 'smiddags platen karton gehaald om diverse ruiten dicht te maken. Bij Opoe Kersten achter alle ruiten weg, naast hun de heele keuken weggeslagen door een granaat.
Bij Oom Johan, Eikstraat een onontplofte granaat de voorkamer in, alles puin. Bij ons de groote ruit in de huiskamer stuk plus bovenruit, schuurruit en voorste slaapkamer 4 ruitjes. Zaterdagsmiddags zagen we juist het begraven van 3 Engelse soldaten in de tuin van de Vereeniging. Ze waren ingepakt en de wapens gingen mee het graf in. Het is na de komst der Engelsen druk met ophalen van N.S.B-ers en vrouwen en meisjes welke met de Duitsers op stap gingen. Verschillende lieten ze met een kaal geknipt hoofd en een bord in hun handen waar "moffengek" op stond de heele stad doorlopen. En soms moesten ze daarbij nog op commando hard en zachte loopen en armen hoog of laag.

Zondagmiddag 24 September gingen Opoe en ik even naar de Familie Arendsen. Die zijn er goed afgekomen.

Dinsdagavond 6 uur Duitse vliegtuigen. Ze gooiden bommen, één op een schuilkelder Vondelstraat, Men zegt 150 dooden. Eén vliegtuig stortte brandend neer en daardoor brandde af : bakkerij Brouwer Beijensstraat 2 met enkele huizen daarnaast plus sanitair zaak van Friebel en daartegenoverliggende melkzaak en dan nog gedeelte 1e en 2e Volksbelang.

Oom Dikkie is intusschen naar Grave vervoerd en maakte het goed. Piet van Tante Troud heeft hem bezocht. Diezelfde avond kwamen ook naar Tante Troud gevlucht : Oom Wim met Tante Anny en Tiny, de kleine Elly lag in 't ziekenhuis. Ook de Moeder van Tante Anny was er bij. We gingen die nacht op kermisbedden bij Tante Troud, 15 personen. Maar we lagen pas een uur op bed en vluchtten naar de kelder waar we eerst sliepen want er kwamen weer Duitse vliegtuigen. We zaten toen maar met dekens om op kisten, maar 't bleef nogal rustig verder.

Woensdag 27 September.

Gewaschen bij Tante Troud. Behalve enkele maal luchtafweer was 't rustig bij Tante Troud. Oom Wim en Tante Anny zijn naar Leeuwen gegaan.

Donderdag 28 September.

We sliepen vannacht rustig bij Tante Troud op den grond maar tusschen den middag, we zaten te eten, vielen er ineens bommen of granaten. Eén bijna bij Tante Troud voor 't huis. De bakker Bruinewoud dood en een zoontje van Angevaren. Ook op de Groenestraat dooden. 'sAvonds 7 uur kwamen weer Duitse vliegtuigen. Tot over half 11 was de luchtafweer in actie. Bommen vielen in de van Heutzstraat, drogisterij Elling met aangrenzende huizen weg, bakkerij Schouten afgebrand.
Bij Oom Piet het dak in brand maar konden ze nog blusschen.

Vrijdag 29 September.

Den heelen dag Engelse jagers in de lucht. 'sAvonds kregen we een Canadees op bezoek. En de nacht van Vrijdag of Zaterdag sliepen we best. We begonnen aan 't kanongebulder te wennen want dat hooren we den heelen dag.

Zaterdag 30 September.

Behalve Engelse artillerie niets bijzonders.

Zondag 1 October.

Ook rustig en we verbeeldden ons al dat alle gevaren nu wel geweken zijn zoodat we besloten dat Pappie, Mammie, Willy en Simon maar naar huis zouden gaan. Opoe, Oom Johan en Tante Anna blijven nog bij Tante Troud en Opoe Kersten is ook naar haar eigen huis. En zoo gingen we Willy, weet je 't nog, naar huis. Jij reed Simon en Mammie de groote wagen, Pappie de fiets. We haalden warm eten in de centrale keuken en gingen om half 9 allemaal in de voorkamer slapen. Jawel, slapen tot half 12, maar daar begonnen de granaten te fluiten. We legden jou en Simon in onze kelder en wij bleven ook in de kelder half zitten, half liggen.

Vol moed aan 't werk. Om 5 uur, dat weet je nog wel, was Pappie naar de centrale keuken. Ik hoorde een granaat fluiten en eer we goed en wel in de kelder waren, een vreeselijke slag en een lawaai van rinkelend glas. Een granaat sloeg in naast ons bij Toussaint onder de voorkamerramen en kwam onder de voorkamer vloer terecht. Bij ons de twee smalle voorkamerruiten eruit en tegenover ons alles. Wat een schrik. Ik liet Pappie halen en was zoo bang geworden dat we weer naar de Hatertscheveldweg vluchtten. We waren daar nauwelijk of de Duitsers kwamen brandbommen gooien. Een vreeselijk spervuur openden de Engelsen maar er kwam brand in de Dominicanenstraat, Staringstraat naast de Gereformeerde Kerk en de rij bij Peiffer, Franschestraat (Garage Knoop) met huizen en kapokfabriek. de Ruyterstraat waaronder een 150 menschen in de schuilkelder waren, bijna allen omgekomen. Ook brand in de Ziekerstraat zoodat we van 2 op 3 October maar weer in de betonnen kelder gingen slapen. Onder die bommengooijerij waren Pappie en Piet van Tante Troud juist naar de Beijensstraat nog wat halen. Toen brandde Dominicanenstraat en Staringstraat al. Daarna brandde ook nog uit : firma van de Stad, Hertogstraat en een gedeelte van de van Broeckhuysenstraat.

Dinsdag 3 October verliep de dag nogal rustig maar wel slaan er weer geregeld dien dag granaten in.

Woensdag 4 October.

Een rustige dag maar van 4 of 5 October was angstig, tot twee uur waakten ze in de kelder. Er sloegen overal Duitse granaten in tot zelfs op de Hatertscheveldweg. Ook Fagelstraat, Javastraat, van Slichtenhorststraat.

Donderdag 5 October.

Er viel een Amerikaanse jager neer op de Molenweg en bommen vielen in 't Willemskwartier, 5 op 6 October rustig.

Vrijdag 6 October was Tante Anna jarig, We hadden Engelse biskwie op de kop getikt dus nog gesnoept. De heele morgen dreunde de zware Engelse artillerie. De huishoudschool op de Groesbeekscheweg gedeeltelijk uitgebrand.

Zaterdag 7 October kwamen een 800 Engelse bommenwerpers over, één was aangeschoten, hij liet een 5 of 6 bommen los, één bij de aanlegsteiger van de pont, één in de Hertogstraat, dan nog de Ganzenheuvel, grootendeels in puin, 7 op 8 October rustig geslapen in de kelder nog steeds.

Zondag 8 October.

Opoe 'smiddags naar Arendsen met Simon en Pappie. Mammie en jij gingen bij de soldaten kijken bij de St.Teunismolen. Jij kreeg nog een stuk parachutenzijde en een stuk chocolade.
8 op 9 October goed geslapen.

Vrijdag 13 October.

'sNachts slapen we goed maar iederen dag vallen nog bommen of granaten. 'sMorgens was ik met Pappie even naar huis. We hoorden steeds granaten fluiten en toen we op de Hatertscheveldweg kwamen waren er granaten ingeslagen op de Graafschebrug en hoek Leliestraat enz. Natuurlijk weer slachtoffers. We waren dus net tusschen 't gevaar doorgeloopen.

Woensdag daarvoor, dus 11 October moesten we ook schuilen omdat ze weer een paar bommen gooiden. Pappie ging Dinsdag loopen naar Grave om Oom Dikkie te halen maar hij mocht nog niet mee. De wond was nog open.

13 October zijn Pappie, Mammie en Simon naar huis gegaan. Jij bleef nog met Opoe bij Tante Troud. We slapen thuis in de kelder.

Zaterdag 14 October.

'sMiddags was Pappie wortelen halen en Simon en ik moesten weer de kelder in, een stuk of 6 granaten. 

Zondag 15 October.

Tot nu toe nogal rustig. Zaterdag 14 October en Zondag 15 October ook weer Duitse vliegtuigen in de lucht.

We dachten 'smiddags dat er brand was op de Groesbeekschedwarsweg, we gingen kijken, maar er stonden Engelse auto's die kunstmatig nevel maakten.

Donderdag 19 October op Vrijdag 20 October zijn er weer verschillende granaten ingeslagen : Bachstraat, Beethovenstraat enz.

Zaterdag 21 October.

De heele week was 't erg rustig. Opoe en Willy zullen Zondag thuiskomen. Het is Zaterdagmiddag half 5, een geweldige slag. Een granaat sloeg in ongeveer Beijensstraat 40 aan de achterkant, wij naar de kelder, een 2de volgde, nog één en nog één. Twee waren ingeslagen in de van de Havestraat en één op de Daalschedwarsweg. Om 6 uur werd 't weer rustig.

Zondagmorgen 22 October.

Granaten slaan in in de stad. Opoe is Zondagmorgen thuisgekomen maar we blijven in de kelder slapen.

Maandag 23 October.

Vannacht sloegen granaten in in de Gorisstraat, Groesbeekscheweg bij Ceres, Thijmstraat, Javastraat, St.Annastraat, stad enz. en vanmiddag zochten ze op de Daalscheweg nog Duitsers. Ook zag ik nog N.S.B.-ers opbrengen.

Dinsdagavond 24 October moesten we om half 9 weer de kelder in vanwege luchtgevaar.

Woensdag 25 October hebben van 3 tot 4 uur in de kelder gezeten voor de granaten.

Zaterdag 28 October, Willy, ging ik met jou naar Opoe Arendsen, weet je 't nog, op de terugweg floten weer volop granaten, toen we thuiskwamen waren Opoe, Pappie en Simon al in de kelder.

Zondag 29 October was 't weer een angstige dag. De Duitsers gooiden bommen. Getroffen werden van Schevichavenstraat, Sweersstraat, achterzijde Davino, Groenestraat, Dobbelmanweg, Groenewoudscheweg, Javaplein enz.

Woensdag 2 November.

Dagelijks worden nog woonhuizen getroffen en we blijven in de kelder slapen. Ze zijn terechtgekomen: Waterkwartier, Floraweg, Marialaan enz. Net nog weer een Duits vliegtuig in de lucht.

Zondag 5 November.

Gisteren, dus 4 November vielen weer bommen. Ubbergscheveldweg en ook weer granaten dichtbij, we gingen dus in de kelder. Eén vreeselijke slag, een granaat voor 't huis van Berenbroek,
Daalschedwarsweg. Overal de ruiten er weer uit. Eén granaat in de Fort Kijk in de Potstraat. Eén granaat Bachstraat 24, één in de van de Havestraat (melkzaak) enz. enz.

Op de Voorstadslaan bij Kilsdonk ( 5 dooden ). De firma Leentvaar in de van Goorstraat had in September al direct 3 granaten. Het huis van Dokter Swemle kreeg ook een granaat, Berg en Dalscheweg. Verschillende doktoren raakten alles kwijt door brand. Dr. Munting, Knave, Woltering, Bartels, Ligterink, Mevr. van Hoorn van Heel, oogarts en dan nog diverse tandartsen. Uitgebrand zijn ook gedeelten van de van Nispenstraat, Ruijsdaelstraat, Hobbemastraat en Heydenryckstraat en Museum Kamstraat.

Dinsdag 7 November, weer granaten. St.Annastraat bij van Driel (aannemer) één Javastraat, één Stijn Buijsstraat en in de van 't Santstraat.

Woensdag 8 November 'savonds schrokken we zoo hevig, Willy dat jij je zo van de stoel liet vallen. Een granaat was ingeslagen bij ijsfabriek Davino en één bij de Koloniale Kazerne.

Donderdag 9 November was 't rustig.

Vrijdag 10 November was ik 'smiddags naar 't slachthuis, om 2 uur begonnen granaten te fluiten. Toen ik thuis kwam waren Opoe, jij en Simon al in de kelder en we moesten er blijven tot half 7.

Zaterdag 11 November aten we tusschen den middag in de kelder erwtensoep, alweer floten granaten, ook na den middag moesten we weer de kelder in.

Zondagmorgen 12 November.

Alweer granaten en Zondagsmiddags weer een uur de kelder in.

De laatste dagen was 't rustig maar vandaag sloegen weer granaten in, ook een bij Bronswijk de kruidenier. Veel granaten richting Kraaijenhoflaan en richting Broerdijk.

Zaterdag 18 November kwam een Canadees voorbij. Wij noodigden hem op de koffie en hij kwam binnen. Willy, weet je 't nog ? We gaven hem een etsje van de Waalbrug, daar zijn ze zoo trots op omdat ze de brug onbeschadigd veroverd hebben. Hij zou Zondagsavonds terugkomen doch hij kwam niet.

Dinsdagmiddag 21 November bracht Pappie 2 Engelse soldaten mee op de koffie. Ze zouden Donderdag 23 November terugkomen maar kwamen ook niet. Jij kreeg nog een zilver ringetje als souvenir. Na maandagnacht hebben we geen granaten gehoord.

Zaterdag 25 November.

Vreeselijk veel granaten. Eén bij badhuis Tooropstraat, Dominicanenstraat, één op 't Katholieke kerkhof, Groesbeekschedwarsweg.

Zondag 26 November weer 2 bommen en 'smiddags granaten. 'sAvonds kwam de Canadees die de vorige week zou komen, toen moest hij onverwacht naar 't front. Hij nam kiekjes van ons mee als souvenir voor Canada. Hij hoopt nog weer terug te komen. Eén van de gevallen bommen kwam terecht op de Hazekampscheweg.

Woensdagmiddag 29 November ben ik bij haar op visite geweest, toen kwamen de moffen ook nog bommen gooien. Eén viel bij de kazerne, 4 dooden plus enkele gewonden, één bom in de Brederostraat en één bij 't Kanaal.

Donderdag 30 November.

Deze week niet veel granaten. Er is nog wel een Engelse jager brandend neergestort op 't Kelfkensbosch, de parachutist kwam in de Waal terecht. Donderdagavond 30 November bracht de Canadees een tablet chocolade voor jou. We hebben nu bonnen in moeten leveren voor echte koffie en een tablet chocolade per persoon Met een dag of 3 hoopte de Canadees terug te zijn. We hebben hem 't beste gewenscht.

Van Zaterdagavond 2 December tot Zondagavond 3 December sloegen voortdurend granaten in. We kamen niet buiten en bleven bij de ramen weg. We gingen niet naar de kelder want dan hadden we er den heelen dag kunnen blijven. Het Roode Dorp aan de Broerdijk moet een 50 granaten gehad hebben en is helemaal zwaar beschadigd.

Dinsdag 5 December, St.Nicolaasavond. We dronken anijsmelk met een hard koekje. Jij had 'smiddags St.Nicolaasfeest in de schuilkelder van de Meisjes H.B.S. Je kreeg nog een speelgoedbeest en een zakje borstplaat en een fleschje puddingsaus en een appelgebakje en een wit puntbroodje. Je bracht nog een half broodje voor Simon mee. Er was ook een goochelaar. Gelukkig vielen er geen granaten.

Donderdagmorgen 7 December weer een half uur in de kelder. De Berg en Dalscheweg ook erg beschadigd.

Zaterdag en Zondag, 9 en 10 December geen granaten, wel weer een bom 's Zondagsmorgens ging ik met Opoe naar de kerk in de kelder van het Sportfondsenbad. We hebben weer bonnen ingeleverd voor een half ons echte koffie, een tablet chocolade en 4 ons Engelse biskwie per persoon. Ook krijgen we nu goed bruinbrood.

De afgeloopen week was 't nogal rustig, 'snachts enkele granaten, overdag zware Engelse artillerie.

Zondag 17 December dronken we voor de eerste keer echte koffie met geklopte Engelse melk. En we aten echte Engelse chocolade.! Heerlijk !! Zondag 17 December ook weer 8 Duitse vliegtuigen in de lucht. Jij' was Donderdag 14 December een dagje bij Tante Troud en Zaterdag 16, Zondag 17 en Maandag 18 December ook, toen sliep je er ook. Zaterdagavond 16 December zagen we voor 't eerst een vliegende bom overkomen. Zondagsmiddags 17 December hebben we 2 Engelse soldaten op de koffie gehad.

De afgeloopen week naaide Mammie voor 't Kerstfeest in de H.B.S. We maakten thuis speelgoedpoppen en beesten en kinderschortjes. Woensdag, Donderdag en Vrijdag sloegen veel granaten in op de Voorstadslaan, Kraaijehoflaan, Anjelierenweg en ook bij Pniël en weer op 't Katholieke kerkhof, dus weer vlak bij ons. Het was vandaag Zondag en prachtig weer maar we gingen er niet uit, uit angst voor granaten. Dikwijls kwamen er V-ééns over. Willy, weet je nog dat we dien Zondag allerlei dingetjes maakten voor 't Kerstfeest ? Kerstmannetjes, Engeltjes, huisjes enz. ? Voor de 2de maal ontvingen we de chocolade, de koffie moest nog komen en we kregen de biskwie waarvan ik een taart maakte met pudding erop. En we krijgen nu inplaats van taptemelk busjesmelk, Engels en Amerikaans ! En 'smiddags maakte ik banketstaafjes en Zatersmiddags bakten we koekjes. We hadden een mooie kerstboom met electrische rijwiellampjes. We aten varkensvlees en van Opoe Kersten kregen we een stukje konijn.

Eerste Kerstdag ging ik met Opoe naar de kerk in 't Centraal gebouw waar Ds. van Selms sprak. 'sMiddags eerste Kerstdag hebben we weer geplakt. 2e Kerstdag 10 uur had jij Kerstfeest van de Zondagschool in de kleine zaal van het Centraal gebouw, daar gingen we samen heen, jij kreeg een pakje waarin zat : een stuk koek, een appel en een half tablet Engelse chocolade. 'sMiddags ging Pappie naar Opoe Kersten en wij weer plakken. 'sAvonds was de luchtafweer aan 't schieten.
Duitse vliegtuigen in de lucht, 't was een mooi gezicht. Gelukkig die 3 Zondagen geen granaten. Pniël was juist voor de Kerstdagen getroffen door een granaat.

Woensdag 27 December schoten ze op een V-één. Mammie maakte dien dag 3 schortjes voor 't Kerstfeest van de Vrijwillige Vrouwelijke Unie. De heelen dag schoot de Engelse artillerie.

Donderdag 28 December waren Pappie en Mammie juist terug van Emmerik de groentenman toen er granaten insloegen op de Groesbeekschedwarsweg en Daalschedwarsweg. We waren daar juist langs gekomen. Ook nog in de Dominicanenstraat.

Vrijdag 29 December kwam er een bom terecht op de nieuwe Centrale, twee dooden, één militair en één burger. Ook sloegen steeds granaten in maar nogal ver weg. Je hebt gesleed in de straat want 't was glad door mist en vorst.

Zaterdag 30 December slede jij den heelen dag, er kwamen iedere keer vliegende bommen over.
'sAvonds zaten we rustig bij elkaar toen er een vreeselijke slag kwam. We wilden achter gaan kijken toen er een 2de slag volgde, puin viel er bij ons in den tuin, weer door inslaande granaten. We gingen naar de kelder en Pappie wilde even aan de voordeur kijken en toen viel er ook puin en glas voor op straat. Negen granaten telden we. Ze waren ingeslagen op de Groesbeekschedwarsweg tusschen 1e en 2de Volksbelang. Eén op 't Katholieke kerkhof welke weer slachtoffers eischte.

Zondagmorgen 31 December weer granaten op de Tooropstraat, 3 of 4 dooden. Oudjaarsavond beluisterden we een kerkdienst per radio uit bevrijd gebied. Daarna kwam Oom Piet nog tot elf uur. Opoe, Pappie en Mammie bleven op tot over 12. Om precies twaalf uur schoot ineens de zware Engelse artillerie, we schrokken geweldig. Daarna begonnen alle kanonnen rondom de stad te schieten plus machinegeweren, gewone geweren en lichtkogels gingen de lucht in. Natuurlijk dachten we aan alle familie die nog in bezet gebied leefde.

Dinsdag 2 Januari den heelen dag granaten.

Donderdag 4 Januari.

Weer veel granaten. In die week ook in de van Welderenstraat een zestal dooden waaronder 3 winkeldames van van de Borg.

Zaterdag 6 Januari leverden we weer bonnen in voor chocolade, koffie en biskwie.

Zondag 7 Januari was Opoe Kersten jarig en Pappie, Mammie, jij en Simon gingen feliciteeren. Gelukkig hadden we geen last van granaten maar op 't Keizer Karelplein vielen weer dooden.

Vrijdag 12 Januari haalden we voor 't eerst wittebrood op de bonnen, bij elk wit brood moest je een rogge of bruinbrood nemen. Maar we waren zoo blij dat we 2 witte en 2 andere haalden.

Zondag 14 Januari was jij den heelen dag bij Reighelt. Nelly was jarig. 'sMorgens gingen Pappie en Mammie en Simon op de slee kijken naar de uitgebrande huizen. Batavierenweg enz. en 'smiddags ging ik met Opoe eens kijken, daarna ging Pappie met Simon op de slee nog naar Opoe Kersten en nog een eindje om. Gelukkig geen granaten. Het broodrantsoen is verhoogd van 1800 of 2000 gram per week per persoon, kinderen tot 4 jaar 1000 gram. We hebben op 't oogenblik iederen dag wittebrood. Het is met de granaten den laatsten tijd wel rustiger.

Zaterdagmiddag 20 Januari was je ook aan 't sleden en toen vroeg je aan een Canadees of hij je wou trekken, dat deed en toen bracht je hem mee om koffie te drinken. Je kreeg 2 tabletten chocolade, één voor jou, één voor Simon en Pappie kreeg een doos met 24 cigaretten. We gaven hem een bruin beertje wat Manmie maakte, hij nam het beestje mee voor zijn zoontje. Het beertje had een rood-wit gestreept broekje en een blauw met wit gespikkeld halsdoekje, de kleuren van de Amerikaansche vlag.

Zondag 21 Januari heb je weer den heelen dag gesleed.

Zondagmorgen 27 Januari.

'sMorgens kwamen er allemaal militairen met auto's in de straat ( Canadeezen ) en toen we vroegen of ze koffie willen hebben kregen we er 4 op de koffie. 'sMiddags ging jij de straat op en vroeg of ze bij ons in huis kwamen slapen en zoo kregen we drie Canadeezen, Thompson, Bill en Willy. Het waren gezellige jongens maar ze mochten niet bij ons blijven. Ze werden ergens anders ingekwartierd.

Zaterdagmiddag 3 Februari viel er nog een granaat op de Tooropstraat. Eén doode te betreuren. De militairen moesten wel bij ons weg maar iedere morgen en avond dronken zij bij ons koffie. Gelukkig vallen er niet veel granaten meer. Het is gezellig nu de 3 vrienden geregeld komen.

Zondag 18 Februari regen en mist, verder rustig. We lazen 17 Februari in "Jemaintiendrai" dat bij de aanvang van het nieuwe offensief op 8 Februari vanuit Nijmegen 1146 kanonnen gemiddeld 70 granaten in 24 uur op Cleve hebben afgevuurd. 

1 Maart 'savonds stond ik die te strijken en toen kwamen twee vrienden van Bill een zak aardappelen brengen en een wittebrood. Ze namen toen de peignoir en sjaal mee en 7 Maart 'savonds kwamen Bill en Thompson 'n avondje. Willy was ziek, 't was gezellig dat ze weer kwamen. Die dag waren hier ook weer granaten gevallen, de meeste in Lent, in de Waal en bij de Waalbrug.

Zaterdag 10 Maart sloegen weer veel granaten in, erg zware, ik weet niet waar ze ingeslagen zijn.
Opoe was ook niet erg in orde vanaf 27 Februari, toen kwam voor 't eerst de dokter. Opoe had dikke voeten en erg veel pijn in haar rechterarm en in de heupen.

Woensdag 21 Maart 'savonds kwamen Willy, Bill met nog een Canadeesche vriend en Zondag 24 Maart Willy met een vriend. Thompson is naar Engeland. Opoe heeft nog steeds erg veel pijn, nu ook in de linkerarm.

De nacht van Zaterdag 24 op Zondag 25 Maart was het vreeselijk onrustig. Voortdurend een Duits vliegtuig in de lucht. Het luchtdoelgeschut was ontzettend en de zware artillerie knalde er van half 1 tot half 4 op los. Er was ook brand, richting Groesbeek, benzine opslagplaats. De Geallieerden zijn intusschen een groot offensief begonnen en op 5 plaatsen in Duitsland den Rijn over.

Maandag 16 April werd Opoe 70 jaar. Het was heel akelig dat we nog niets wisten van Oom Cor en familie en Tante Ger. Opoe kreeg veel bezoek gelukkig en kreeg bloemen van Opoe Kersten, Oom Piet, de buren, Tante Reesink, Broeder Muller, Pappie, van Willy en Simon, Juffrouw Mugge, Juffrouw Reighelt. En van Tante Troud een flesch peren, van Riek Jansen flesch pruimen en van mevr. Krudop een flesch wijn en van Opoe Kersten 4 eieren. Met dat al was het nog een gezellige drukke dag.
Gelukkig was Opoe dien dag beter als 14 April. We blijven erg ongerust over onze families in Noord en Zuid-Holland en bekenden, daar krijgen ze per week 400 gram brood per persoonen een halve kilo aardappelen, geen boter, geen vleesch, geen melk of suiker, niets van dat alles.

Zondag 22 April was er in alle kerken bidstond voor 't bezet gebied. Friesland en Groningen en Gelderland zijn zoowat helemaal bevrijd. Er werd dien Zondag vurig gebeden om uitkomst.

Zaterdag 28 April meldde de radio dat Himmler Duitschland wilde overgeven aan Engeland en Amerika maar niet aan Rusland. De menschen waren opgewonden en vertelden al aan elkaar dat het vrede was maar er volgde direct een bericht dat Engeland en Amerika daar geen genoegen mee namen maar dat de overgave moest gebeuren ook aan Rusland.

En nu vandaag 29 April is er gelukkig toch voedsel uitgeworpen in Den Haag, Rotterdam en Leiden, bestaande uit eten in blik, ook vleesch, kaas, suiker, meel, gist, groenten. Zoojuist gaf de radio een ooggetuigeverslag over het uitwerpen van het voedsel. De toestellen vlogen in stroomende regen boven de Noordzee. De plaats waar het voedsel terecht moest komen was aangegeven door een groot wit kruis in 't midden van een rood licht en een krans van groene lichten er omheen. In de straten in Den Haag stonden duizenden menschen met witte doeken. Er werden duizenden pakketten afgeworpen. Toen de vliegtuigen vertrokken stroomden de menschen naar de plaats waar de pakketten waren gevallen. Maar de radio heeft gewaarschuwd dat niemand het terrein mag betreden en dat de Nederlandse autoriteiten het voedsel zullen distribueren. Wat een vreugde zal er in Holland zijn. Als de nood het hoogst is, is de redding het meest nabij, zegt men altijd. Maar de gebeden van Zondag 22 April zijn verhoord.

19 Mei ging Mammie weer boven slapen. Opoe kan weer alleen uit bed komen. Zaterdag 19 Mei hadden we nog angstige oogenblikken. We gingen zelfs de kelder nog in. Een groote kuil met munitie
en granaten achter de tuchtschool was op een of andere manier gaan ontploffen. En het Roode Dorp bij de Broerdijk zwaar gehavend, zelfs in onze straat vlogen er ruiten kapot. 't Was werkelijk angstig. Ook weer gewonden natuurlijk.