B274

B274

Everdina Louisa Dodemont * 11-04-1879, begraven 27-09-1944
Arnolda Francisca Dodemont * 20-09-1899, begraven 27-09-1944

Door oorlogsgeweld om het leven gekomen

door Henny Fransen

Op 25 september 1944 stortte er een Amerikaanse Mitchell II bommenwerper neer op de huizen Dorpsstraat 148 en 150 tegenover de Petruskerk in Hees. Daardoor kwamen de piloot S. Harrison, de zussen Everdina Louisa en Arnolda Francisca Dodemont en de 58-jarige dienstbode Maria Johanna Satink om het leven.

De zussen Dodemont waren verre verwanten van mijn moeder, want zij waren oud-tantes van mijn moeders moeder, Grada van Son. In mijn moeders oorlogsdagboek vond ik over september 1944 de volgende aantekening:

'De meeste mensen uit de straat (Feithstraat in het Willemskwartier) vluchtten weg. En wij trokken weer naar het klooster. Later hoorden we dat nog diezelfde dag (25 september) een brandend vliegtuig was neergestort op het huis van Oom, Tante en Opoe in Hees. Twee dochters van Dodemont ernaast waren levend verbrand. De oude vrouw leefde nog. Opoe, Oom en Tante waren gevlucht naar Druten met 'n open karretje. Maar ook daar vervolgde hen de oorlog. Bommen en granaten vielen onophoudelijk. Nog vluchtten ze verder, tot ze na weken van zwerven weer in Nijmegen aankwamen.'

Een rapport van de Luchtbeschermingsdienst van 26 september 1944 maakt eveneens melding van de neergestorte bommenwerper in Hees. Het rapport vermeldt dat de panden volledig zijn verwoest. Bij de familie Dodemont op nummer 148 zijn twee dochters zwaargewond. De moeder is lichtgewond. De inwonende Juffrouw Satink is waarschijnlijk in het pand verbrand. De op nummer 150 wonende familie van Son is ongedeerd. De piloot is dood achter de huizen gevonden, aldus het rapport.
Via Bart Janssen kreeg ik een aanvullend ooggetuigeverslag, dat ook voorkomt in het dagboek van de Dominicanessen van Neerbosch:

'25 september 1944. 'Er komt een brandend vliegtuig rakelings over de pastorie. Boven IJzendoorn zie we het een vleugel verliezen. De romp komt neer in de buurt van Heeslust bij Piet van Son en de familie Dodemont. Everdina en Nolda worden getroffen en sterven de volgende dag aan de bekomen brandwonden.'

Dien en Nolda werden direct overgebracht naar het Sint Canisius Ziekenhuis aan de St. Annastraat 289. Volgens de verklaringen van patholoog-anatoom B. Mansens zijn zij daar kort na elkaar overleden. Everdina nog op dezelfde dag van de ramp; Arnolda de volgende ochtend om 11 uur.
Koster Frans Lamée van de parochiekerk aan de Dennenstraat maakte pas geruime tijd later de tekst van hun bidprentje op. Dit blijkt niet alleen uit de inhoud van de tekst waarin tevens het latere overlijden van hun moeder wordt genoemd, maar ook uit de overlijdensadvertentie van 3 oktober 1944 in de Gelderlander, waarin de dood van de beide dochters nog door hun moeder, de weduwe Dodemont - van Son, werd bekendgemaakt. De 89-jarige moeder is volgens de overlijdensverklaring van de arts op 16 november 1944 in het noodziekenhuis aan de Tweede Walstraat door hartfalen overleden. Het bidprentje is dus pas daarna opgemaakt.

De Gelderlander 03-10-1944

De Gelderlander 17-11-1944

Het noodziekenhuis was ingericht in de door de Gestapo verlaten bunkers, die zich achter het Oud Burgeren Gasthuis aan de Tweede Walstraat bevonden. Vanaf september 1944 tot juni 1945 werden daar 469 patiënten verzorgd. Het overlijden van de zussen Dodemont werd door koster Lamée pas in oktober bij de Burgerlijke Stand aangegeven. Daarbij werden per vergissing 18 en 19 september 1944 als overlijdensdata genoteerd, terwijl uit de verschillende bronnen vaststaat dat het vliegtuigongeluk en het overlijden van de zussen een week later heeft plaatsvonden. De verwarring door het grote aantal oorlogsslachtoffers in die tijd zal daarbij mogelijk een rol hebben gespeeld.
De uitvaart van hun moeder, Maria Dodemont van Son, vond plaats op zaterdag 18 november 1944 om half elf, eveneens in de parochiekerk van Sint Antonius Abt aan de Dennenstraat, waarna zij op het parochiekerkhof werd begraven. Op het bidprentje van Everdina en Arnolda zijn alleen hun geboortedata en de datum van hun begrafenis vermeld. De overlijdensdata ontbreken. De verdere tekst is als volgt:

'Beiden zijn door een noodlottig ongeval om het leven gekomen, na nog voorzien van de H.H. Sacramenten der stervenden. Beiden zijn begraven in de schaduw van hun dierbare Parochiekerk te Neerbosch den 27sten September 1944. Ook hen heeft het wreede oorlogsgeweld niet gespaard. Nog vervuld van de eerste vreugde over de bevrijding van hun dierbare geboortestad, werden zij door een vreselijk ongeval getroffen en overgevoerd naar de plaats waar de vreugde eeuwig en ongestoord voortduurt. Hun laatste vraag, waaruit heel hun bezorgdheid sprak, was naar hun lieve moeder, die ook diezelfde ogenblikken met hen had beleefd. Die vraag is voor hen nu opgelost geworden, nu hun moeder na dagen van eenzaamheid en lijden met hen in het eeuwige geluk van Gods aanschouwing deelt.'

Het gezin Dodemont

De zussen Dien (*1879) en Nolda Dodemont (*1899) werden in het schoenmakergezin van Arnoldus Dodemont (*1856) en Maria van Son (*1855) in Hees geboren, waar tussen 1879 en 1899 zeven meisjes en één jongetje ter wereld kwamen. Uit het bevolkingsregister van 1880 tot 1890 blijkt dat het gezin toen aan het Kerkpad in Hees woonde. Na 1890 verhuisden zij naar de Korte Bredestraat. Ludovicus Johannes Carel, de enige zoon, werd timmerman van beroep. Maria Christina, geboren op 29 juni 1892, werd slechts één dag oud. Dochter Maria Arnolda vertrok in 1914 naar het klooster in Westervoort. De meisjes Everdina Louisa, Hendrika Maria, Geertruida Wilhelmina Christina en Wilhelmina Louisa werden net als hun moeder dienstbode. De moeder kwam in 1910 alleen voor het gezin te staan, toen Arnoldus op 25 maart van dat jaar op 53-jarige leeftijd overleed. Jongste dochter Arnolda Francisca werd kostuumnaaister van beroep. Everdina en Arnolda woonden tijdens de Tweede Wereldoorlog bij hun moeder aan de Dorpsstraat 148, totdat zij door het vreselijk noodlot werden getroffen.

Reconstructie woonadressen gezinnen Dodemont en van Son

-1940: Volgens het Nijmeegs adressenboek uit 1940 woonde de weduwe Dodemont met haar beide dochters Everdina en Arnolda destijds aan de Korte Bredestraat 6 in Hees. Uit de persoonskaart van Piet van Son in het Nijmeegs stadsarchief blijkt dat Piet en zijn vrouw Jacoba van Dinteren met de inwonende moeder Maria Adriana van Son - Jansen vanaf februari 1937 aan de Korte Bredestraat 9 woonden.

-1944: Op 13 maart 1943 verhuist de familie van Son naar de Dorpsstraat 150 tegenover de Petruskerk. De familie Dodemont woont daar dan intussen ook, waar ze als buren naast elkaar wonen aan de Dorpsstraat 148 en 150.

-Na de vliegtuigramp in september 1944 keert het gezin van Son na enige omzwervingen weer terug naar de (herstelde?) woning aan de Dorpsstraat 150. De inwonende opoe van Son overlijdt op 7 september 1949.

-1950: Vanaf 4 mei 1950 wonen oom Piet en tante Co met hun pleegkinderen Riet en Nolly aan de Korte Bredestraat 24, in het linker gedeelte van Villa Breehof. Een groot huis dat in 1860 werd gebouwd en in 1937 in twee aparte woningen werd opgesplitst. In 1969 wordt de villa gesloopt en worden er op het vrijgekomen terrein vier woningen gebouwd. Oom Piet en tante Co verhuizen dan naar het Clara Bartonpad. Oom Piet overlijdt op 30 november 1971, waarna tante Co tot haar overlijden op 10 juni 1985 nog twaalf jaar in Huize Sancta Maria aan de Bredestraat heeft gewoond.

-In 1989 verrijst achter de Dikkeboomweg in opdracht van woningvereniging Nijmegen een nieuw complex woningen, waardoor er ook een nieuwe straat ontstaat. Deze Breehofstraat is genoemd naar de verdwenen villa waarin oom Piet en tante Co hebben gewoond.

Bronnen

-Regionaal Archief Nijmegen: Burgerlijke Stand en Bevolkingsregisters, verklaringen van overlijden 1944.
-Website: Oorlogsdoden Nijmegen 1940-1945
-Oorlogsdagboek: Lief en leed van ons gezin rond de bevrijding: Marie Fransen - van Keeken, sept.1944
-'Laat ons nu eerst een Te Deum zingen' De Dominicanessen van Neerbosch en de Tweede Wereldoorlog: Regina Mattens 2009
-Gedenkboek St. Canisius-Ziekenhuis Nijmegen 1926-1951
-Aanvullende informatie: Bart Janssen en Ernest Verhees 2010

-----

Redactie: zie ook Bart Janssen's oproep voor nabestaanden van Maria Satink.

terug naar gastredacties

Reactie 0:

Henny Fransen, 26-04-2016: Door oorlogsgeweld om het leven gekomen

REAGEER:

Uw aanvullingen of opmerkingen zijn welkom!
Met dit formulier kunt u (nog) geen foto's versturen. Gebruik daarvoor uw e-mailprogramma.
Opmaak kan wel, bv <b>Vet</b> of <i>cursief</i> geeft Vet of cursief.