Ubbergseweg 5: het Hollandsch-Duitsch gemaal

Ubbergseweg 5: het Hollandsch-Duitsch gemaal

In 1933 werd, nabij de monding van Het Meertje in de Waal, het Hollandsch-Duitsch gemaal gebouwd naar een ontwerp van M.J. Granpré Molière en ir. R. VerLoren van Themaat. Het gemaal houdt het waterpeil in de achterliggende Nederlandse en Duitse polders laag.
In de met een zadeldak getooide hal staan de motoren voor de pompen, die zich onder de hal bevinden en worden ingezet wanneer de naastgelegen sluis de waterafvoer niet meer alleen kan verwerken.
De beheerderswoning bevond zich oorspronkelijk aan de rechterzijde, direct naast de machinehal. In 1942 werd echter een nieuwe, vrijstaande dienstwoning naast het gemaal gerealiseerd, die op de foto nog net uiterst rechts te zien is.

In de buitenmuur van de blokvormige uitbouw zijn twee gevelstenen aangebracht. Op de linker steen staat het volgende:


WATERSCHAP NYMEGEN-DUITSCHE GRENS
    J. KLAASSEN VOORZITTER
LEDEN VAN HET DAGELYKSCH BESTUUR:
C.A.H. ARNTZ        G.J. KOKKE
        HOOFDGEËRFDEN:
C. HINRICHS       H.A.A. DE BRUYN
W.H.N. JANSSEN    J.TH. VAN HAREN
CHR. MATSER       G.W. REMY
A.J.M. JANSSEN    H.W. STEENMANS
    TH.A. VAN WYCK SECR. ONTV.
  ING. R. VER LOREN VAN THEMAAT

Op de rechter gevelsteen staat de volgende Duitse tekst:

DEICHVERBAND  CLEVE-LANDESGRENZE
OBERDEICHINSPECTOR F. SCHWEICHER
    DEICHGRAF ST. NISSING
STELLV. DEICHGRAF J. RADERMACHER
        SEKR. K. HOFFMANN
           HEIMRÄTE:
H. COPPERS         G. NIENHUISEN
W. HANSEN          F. PRUYS
G. KREBBERS        G. REYMER
      INGENIEUR A. PFEIFFER
 



Reactie 1:

Rob Essers, 10-05-09: Het huidige adres van het Hollandsch-Duitsch gemaal is Dijkgraaf van
Wijckweg 4, 6522 KS Nijmegen. De foto van de "voorgevel" spreekt voor zich;
zie http://app4.nijmegen.nl/gns/index/monumenten/on_nivo5.asp?id=170941709 .

> De beheerderswoning bevond zich oorspronkelijk aan de rechterzijde, direct naast de machinehal. (...)

Waaruit blijkt dat er voor 1942 sprake van een beheerderswoning? Op de plaats waar deze gestaan zou hebben, is in 1941 een kolenbergplaats gebouwd. Deze is in 1965 verbouwd tot werkplaats en in 1998 gesloopt.

In 1998 is ook de in het dijklichaam opgenomen uitwateringssluis met kering uit 1783 vervangen door een nieuw schuivenhuis annex uitstroomhoofd. Dit vernieuwde onderdeel valt buiten de bescherming, maar de gedenksteen mag bij de inventarisatie van de gevelstenen niet ontbreken!

terug naar Rijksmonumenten terug naar Noviomagus.nl

Reactie 2:

S. Bronwasser, 22-06-2014: Mijn vraag is: Is er ook iets bekend over de machinisten die het gemaal hebben bediend? Mijn schoonvader heeft er gewerkt en mijn echtgenote is er geboren.
Naam: Derk Harms en dochter Elizabeth geboren op 10-12-1937. Ook een zoon op 20-05-1934.
Ik hoor het graag. Betreffende woning is afgebroken en vervangen zo is mij verteld.
Reactie 3:

Rob Essers, 23-06-2014: Derk Harms woonde met zijn gezin op het adres Ubbergscheweg 5 in Nijmegen. Hij was de eerste bewoner van de woning die zich in het gemaal bevond (aan de rechterzijde, direct naast de machinehal). Het huidige adres van het gehele pand (bouwjaar 1933) is Ubbergseweg 5, 6522 KH Nijmegen.

Op de woningkaart staat ook zijn opvolger Andries J. Bassant. Die was de eerste bewoner van de nieuwe dienstwoning, Ubbergscheweg 3, waarvoor op 14 oktober 1941 bouwvergunning werd verleend. A.J. Bassant, Ubbergseweg 3, was na de Tweede Wereldoorlog gemeenteraadslid voor de K.V.P.

Vanaf de jaren '60 woonde F. Kippersluis op het adres Ubbergseweg 3. Alleen de kolenbunker (later werkplaats) tussen het gemaal en de dienstwoning is later gesloopt.
Reactie 4:

Steve Bronwasser, 28-06-2014: Wij waren deze week bij het gemaal en troffen daar een dame die al 77 jaar vlakbij het gemaal woont. Ook kwam de tegenwoordige bewoner van de dienstwoning bij het gesprek staan. De dame vertelde dat er vanaf 1933 bij de oplevering een inpandige woning was waar dus mijn vrouw geboren moet zijn. Pas in 1943 werd een aparte woning neergezet die er dus nu nog staat. Tussen gemaal en woning was een werkplaats die nu afgebroken is. De opvolger van mijn schoonvader, Derk Harms, was inderdaad de heer Passant.

Redactie: bouwtekeningen uit het Bouwarchief tonen het woningdeel voor en na de verbouwing:


links rioolplan 1933, rechts verbouwing 1941

De woning had ook een kelder en een zolder.
Reactie 5:

Reinier Loermans, 29-03-2015: wij hebben op de oude ubbergseweg gewoond, eerst op num 4 toen zijn we na num 6 gegaan om dat er een slaapkamer meer was.
een goude tijd gehad, mijn hele jeugd daar gewoont, gingen altijd daar vissen en zwemmen,
ik het ooit (was toen denk 7 jaar) een duitse handgranaat gevonde (zo'n lange) bij het meertje bij heel laag water om de hoek vd woonboten, mijn maatje toen willie hesselop pakte hem van mij af en gooide die in het meertje terug, ik wist toen niet wat het was ?
heb er ook veel munten en kogels gevonden van vroeger, mijn broer LEO vond er een keer een munt die hij verkocht aan museum kamp geloof toen al voor 1800 gulden,
wij speelde ook altijd bij de sluis, toen kippesluis daar woonde en de sluis bijhield, wij waren altijd op paling aan het vissen met de hand tussen de stenen, en ben bijna een keer verdronken doordat de heer kippesluis onverwachts de sluis aanzette, dat deed die om te pesten, die man was niet helemaal goed snik haha
vergeet die tijd nooit meer kan er een boek over schrijven, wie weet doe ik het nog wel eens
gr reinier loermans

REAGEER:

Uw aanvullingen of opmerkingen zijn welkom!
Met dit formulier kunt u (nog) geen foto's versturen. Gebruik daarvoor uw e-mailprogramma.
Opmaak kan wel, bv <b>Vet</b> of <i>cursief</i> geeft Vet of cursief.