Geert Grooteplein Noord 9

Eerste steen 1912

Hierbij een plaatje van de gevelsteen in Huize Heyendaal, Geert Grooteplein Noord 9 (in de volksmond “het kasteeltje”) en van de noordgevel van het kasteeltje.

De hoofdingang van Huize Heyendaal (“Het kasteeltje”) bevindt zich aan de noordkant van het gebouw (vandaar het adres: Geert Grooteplein Noord nummer 9). Aan de zijkant van deze entree, die is vormgegeven als een Griekse tempelingang compleet met zuilen, architraaf en tympanon, is een eerste steen ingemetseld. Deze steen, versierd met rolwerk en frijnslag is ontworpen door de architect van het gebouw, Charles Estourgie. Hij werd geplaatst op 30 december 1912. De ingebeitelde tekst luidt: De Heilige Eendraght is het Zout, Dat Huis en Stadt in Wezen houdt. Deze stichtelijke regels zijn afkomstig uit Vondels gedicht “Op de schoorsteen van Joffrouw Katharine Blaeuw”, daterend uit 1650. De tekst staat symbool voor wat de opdrachtgever, margarinefabrikant Frans Jurgens, in dit nieuwe kasteel trachtte te verwezenlijken: een veilige veste voor zijn in harmonie levend gezin, bestaande uit hemzelf, zijn vrouw Marie Jurgens-Smulders, zijn drie zonen Frans junior, Tony en Rini en zijn dochter Sidney.

Het volledige gedicht van Vondel luidt als volgt:

De heilighe Eendraght is het zout
Dat huis en stadt in wezen houdt.
Zy stelt d’oneffenheên gelijck
En baert een goddelijck muzijck,
Het welck den geest en ’t lijf verheught.
Een Wijze kent en eert haer deught.

Sjaak Rutten

meer info over Huize Heyendaal op Noviomagus.nl

Reactie 1:

Willem van Aart, 08-02-2010: Als ik even tijd heb struin ik het land af naar openbare afbeeldingen van St Joris, maak daar een foto van en tracht wat achtergrond informatie erbij te krijgen.
Aan de linker zijkant van huize Heyendael, Geert Groteplein Noord no 9 en/of (??) Philips v. Leijdenstraat 15 (ik ben niet zeker van het juiste adres) is een gevelsteen van St. Joris in de muur gemetseld. De symbolen duiden op een verbinding met een gilde.
Ik kan de steen, en dus ook de bijhorende info, niet op uw site terugvinden.
Wie kan mij van verdere info voorzien?

Reactie 2:

Sjaak Rutten, 15-02-2010: Naar aanleiding van de vraag van Willem van Aart.

Deze gevelsteen van Sint Joris en de draak is een replica van een steen uit 1600!, oorspronkelijk uit Heusden, Noord-Brabant.

Toen Frans Jurgens in 1912 Huize Heyendael liet bouwen ging hij op zoek naar allerlei interessante elementen voor het interieur en voor het exterieur. Voor het exterieur wist hij een aantal zeer oude gevelstenen op de kop te tikken, waaronder de originele gevelsteen met de afbeelding van Joris en de draak. Die was dus oorspronkelijk afkomstig uit Heusden, maar blijkbaar op de markt gekomen.

In 1913 werd deze originele steen ingemetseld in de noordgevel van zijn kasteeltje. De steen was van oudsher gepolychromeerd, maar de kleuren waren in de Nijmeegse tijd afgesleten. In 1968 werd deze steen, samen met twee andere, teruggegeven aan de gemeente Heusden en daar opnieuw gepolychromeerd. Het toenmalige College van Curatoren van de universiteit oordeelde dat deze gevelstenen toch behoorden tot het cultureel erfgoed van de gemeente Heusden.

De universiteit heeft in 1968 verzuimd om de cementen afgietsels op te vragen die Jurgens bij aankoop van de originelen in 1913 had laten maken.

Na 2005 is dat kennelijk wel gebeurd. De drie replica’s zitten inmiddels op de plek waar de originelen in 1913 waren ingemetseld.

De originele steen met Joris en de draak zit sinds 1968 weer ingemetseld in het pand Puttersstraat 42 in Heusden, de voormalige ‘Schuttersdoelen’.

Zie voor meer informatie: http://www.gevelstenen.net/kerninventarisatie/plaatsenNed/Heusden.htm .

Bron: Ineke Pey; Landgoed en Huis Heyendael te Nijmegen; Radboud Universiteit 2005.

Reactie 3:

Sjaak Rutten, 20-02-2010: Hier zijn nog twee gevelstenen in het kasteeltje Huize Heyendael, Geert Grooteplein noord nummer 9.

De cartouchesteen met tekst EEN VROLICKE GAST IS NIEMANT TOT LAST is in 1912 gemaakt door de binnenhuisarchitecht A.H. Trautwein (1851-1919), speciaal voor Huize Heyendael. Hij zit aan de buitengevel van het zuidterras, onder het natuurstenen balkon, boven de terrasdeuren van de woonkamer.

In de keukenmuur aan het oostelijke terras zit een mooi behakte klokvormige gevelsteen met de tekst Ao. DEN ARENT 1723 en een afbeelding in relief van een arend met halfgespreide vleugels tussen wijnranken. Waar deze steen oorspronkelijk vandaan komt is niet bekend.