129T

Uit het Nimweegs verleden 129 24-10-1984
Zoals het vroeger was (2) Niet alleen dat er veel ambachten en beroepen verloren zijn gegaan, maar ook veel gewoontes en tradities zijn vervaagd of helemaal uit de samenleving verdwenen. Natuurlijk is dat te wijten aan het veranderde levenspatroon van deze tijd.
Vele ouderen van mijn leeftijd - en vooral zij die nog ouder zijn - weten zich nog wel de tijd te herinneren dat er nog geen radio was, laat staan televisie en huiscomputers. Allerzielen Aanstaande vrijdag - twee november - is het Allerzielen. Deze datum is van oudsher voor de katholieken een dag geweest om hun dierbare overledenen door kerk- en/of kerkhofbezoek nog eens extra te gedenken. Maar de laatste tientallen jaren is ook dat meer en meer gaan verwateren. Het kerkhof wordt door veel mensen niet meer bezocht omdat hun dierbaren gecremeerd zijn. Door het verwateren van het geloof van een hoop mensen worden de kerken niet meer zo vaak bezocht als vroeger. Ook niet op Allerzielen. Dit in grote tegenstelling met vroeger. Het is natuurlijk zo dat men vroeger ook veel nauwer betrokken was bij de te nemen maatregelen na een overlijden. Omdat men in de oude stad niet zoals nu verzekerd was bij een uitvaartverzekering, moest men alles zelf organiseren. Niet alleen moest men de zusters van Hallo, of de zusters van Bottendaal (hiermee worden de zusters uit de Dominicanenstraat bedoeld) waarschuwen om de overledene af te leggen en op te baren, maar men moest ook naar de pastorie om de uitvaart te regelen. Ook moest men naar de begrafenisondernemer om te weten op welk uur de uitvaart plaats zou vinden; naar de timmerman om een kist te bestellen en omdat men geen geld had om een advertentie te plaatsen, een aanzegger (in de volksmond: doodsbidder genoemd) bespreken die de buurtbewoners van het overlijden op de hoogte moest stellen. Daarvoor belde of klopte hij bij ieder huis aan om dan in de gang de bekendmaking uit te spreken wie er overleden was en hoe het een en ander op de bewuste dag afgehandeld zou worden. Ook moest er uitgemaakt worden hoeveel volgkoetsen er besteld moesten worden en hoe de uitmonstering van de paarden, koetsiers en koetsen moest zijn.	Aan de hand van het beschikbare geld moest er uitgemaakt worden of een doodsbidder (die natuurlijk betaald moest worden) of iemand uit de buurt drie avonden op rij de gebeden voor overledenen voor zou bidden. Meestal was dat dan een vrouw. De kist met de overledene stond op twee schragen - meestal in de huiskamer wegens ruimtegebrek - opgebaard. Omdat er in de huiskamer overdag ook geleefd moest worden, werd de opgebaarde overdag aan de kant geschoven. Het was natuurlijk een hele opgave om drie dagen -soms wel vier - met de overledene in een bekrompen ruimte door te brengen. Door de warmte van de kachel in de winter of de broeierige zomerdagen steeg er ook nog vaak een onwelriekende geur uit de kist omhoog die een misselijkmakende uitwerking op de huisgenoten had. Er moesten ook nog minstens twee mannelijke personen aangewezen worden die - zolang de overledene boven aarde stond - 's nachts de dodewake moesten houden. De vrouwelijke familieleden gingen wel op de dag van de begrafenis mee naar de kerk maar niet mee naar het kerkhof, daar gingen alleen de mannen naar toe. In de namiddag kregen dan de vrouwen de gelegenheid om het graf te bezoeken. Voor weduwvrouwen was het traditie dat zij de voorgeschreven driehonderd dagen rouwkleding droegen. Deze tijd was wettelijk voorgeschreven voordat een weduwe weer een nieuw huwelijk mocht sluiten. De mannen droegen als rouwteken zes weken een zwarte band om hun linkerarm en vaak ook nog een zwarte stropdas. Later veranderde de band in de vorm van een nogablokje. Tegenwoordig ziet men nog zelden rouw dragen. Ook opbaringen thuis komen nog maar sporadisch voor. De begrafenisondernemingen verzorgen alles wat met de begrafenis te maken heeft tot in de puntjes en nemen de nabestaanden daardoor al het trieste werk uit de handen. Dit is wel een verandering ten goede, vind ik tenminste.
Klik hier en reageer daarmee per email als u uw reactie hieronder wilt laten plaatsen