Uit het Nimweegs verleden 83

07-03-1984

22 februari 1944

Of u dinsdag- of woensdagavond (Red: 1984) ook naar het cultureel centrum „De Lindenberg" geweest bent weet ik natuurlijk niet, maar ik heb wel aan de uitnodiging gehoor gegeven. Het was een loffelijk idee van Numaga om door de heer Uijen aandacht te laten besteden aan het trieste lot dat onze stad op die gedenkwaardige en droeve dag getroffen heeft.

De heer Uijen heeft als 23-jarige jongeman de hele hulpverlening en alles wat daaraan vastzat meegemaakt. Zodoende kon hij dan ook met kennis van zaken spreken. Door hem kwamen wij op de hoogte hoe zich het een en ander - wat de hulpverlening betrof - heeft afgespeeld. Het bombardement liet hij er buiten omdat hierover in de komende tijd twee boeken zullen verschijnen die het bombardement tot onderwerp hebben. Met grote aandacht heb ik naar zijn lezing zitten luisteren, waarbij ik veel bewondering had voor de manier waarop hij het geheel memoreerde. 

Zijn voordracht was heel sober, maar juist door die soberheid was de dramatiek van het geheel goed voelbaar. Hier en daar mengde hij wat getallen door zijn lezing die het dramatische van het gebeuren nog eens goed onderstreepten. Zonder vals sentiment of pathos vertelde hij dat er 144 bommen van 500 kg en 150 bommen van 100 kg in een korte spanne tijd op onze stad neergevallen waren. Met het neervallen van de St. Stevenstoren verloren ook de vijf luchtbeschermingswachten hun leven. 80 doden in en bij het station, 18 doden (17 meisjes en een man) in het atelier van de firma Haspels aan de Burchtstraat, 8 zusters en 26 kinderen van de school aan de Oude Stadsgracht. De eerste dag werden al 400 doden geborgen. Hij schatte dat er zo'n 800 doden te betreuren waren. Op 5 maart werden er nog 130 personen vermist. Ongeveer 1270 gebouwen; huizen, winkels, kerken enz. gingen verloren. Dit was een voorzichtige schatting evenals de schatting van het aantal doden. Op die dag was de voorraad doodskisten in Nijmegen 15 stuks. IJlings werd er naar verschillende plaatsen in diverse provincies geïnformeerd of men onze stad daarin kon voorzien. Door een vlug opgezette actie in de provincie Limburg, arriveerde er de volgende dag aan het onbeschadigde perron een trein met 400 van die kisten. Men bleef evenwel met een tekort aan die kisten zitten waardoor het gebeurde dat er vaak twee slachtoffers in één kist begraven werden. 

Omdat door het bombardement ook de waterleidingen verbroken waren, stond de brandweer de eerste tijd machteloos toe te zien hoe het ene brandende gebouw - geholpen door de wind - het andere gebouw in brand stak. De brandweerlieden konden pas goed aan de slag toen er een grote pomp aan de Waalkade geïnstalleerd werd. Deze pomp zoog het water uit de rivier en pompte het door middel van zware slangen de Grotestraat op naar de Grote Markt. Daar werd het water door andere slangen naar de vuurhaarden gedistribueerd. In totaal werden er 1060 brandslangen gebruikt, die tezamen een lengte hadden van 19 kilometer.

Het is voor mij ondoenlijk om in het kader van deze kolom alle bijzonderheden te vermelden die de heer Uijen opsomde. Ook het stukje filmjournaal van Polygoon-Profilty maakte veel indruk op de aanwezigen. Veel bewondering had de heer Uijen voor de beroepsmensen en de vele vrijwilligers die zich bij de hulpwerkzaamheden ingezet nebben. Speciaal hoofdinspecteur I. A. Oerlemans van de Nijmeegse politie. Ondanks dat de heer Oerlemans door de Duitsers naar de Staatspolitie was weggepromoveerd, nam hij meteen vrijwillig de coördinatie van de hulpverlening op zich. Ook inspecteur Bertus Buiting van de Nijmeegse politie zwaaide hij veel lof toe voor zijn inzet.

Na de beëindiging van zijn voordracht werd de heer Uijen door de toehoorders met een geweldig applaus beloond uit dank voor hetgeen hij verteld had.
Zeer benieuwd ben ik naar de twee boeken die over dat onderwerp zullen verschijnen. Het boek dat in maart uitkomt is geschreven door professor Korthals Altes. In zijn boek, dat over de luchtaanvallen op Nederland handelt, schrijft hij ook een hoofdstuk over het bombardement op Nijmegen. Het andere boek wordt geschreven door Alphons Brinkhuis en komt door verschillende omstandigheden pas in september uit. Zijn boek gaat in zijn geheel over het Nijmeegs bombardement. De misselijk makende weigering van het Nijmeegs gemeentebestuur om de door hem aangevraagde subsidie van drieduizend gulden als enige tegemoetkoming in de door hem te maken kosten, zal u natuurlijk wel bekend zijn. Hiermede legde het gemeentebestuur een kortzichtigheid aan de dag die iedere rechtgeaarde Nijmegenaar niet alleen verbaast maar ook pijnlijk getroffen heeft. Zeer zeker wil ik, wanneer de boeken in mijn bezit zijn, daar in deze kolom aandacht aan schenken. Rest mij nog de heer Uijen langs deze weg te complimenteren voor zijn prachtige voordracht die hij op die beide dagen gehouden heeft. In mijn gedachten krijgt hij nog een applaus van mij.

(Red: klik hier voor het online boek van Alphons Brinkhuis)

Klik hier en reageer daarmee per email als u uw reactie hieronder wilt laten plaatsen