Uit het Nimweegs verleden 43

1981

Verkering en verloving II

Niet alleen de jongeman had soms met tegenslagen te kampen maar ook voor het meisje konden zeer dramatische voorvallen plaats vinden die haar soms tot de grootste wanhoop konden brengen. Het hele gezin kon daardoor in rep en roer komen wat dan weer driftige uitlatingen van de ouders uitlokte waardoor het meisje in een onstuitbare huilbui uit kon barsten.

Om het een en ander goed te begrijpen moet u zich de omstandigheden van voor de oorlog voor kunnen stellen. Kijk, tegenwoordig is er haast in elk huis een elektrisch (stoom)strijkijzer te vinden uitgerust met een knop (thermostaat) waarmee men precies in kan stellen hoe heet het strijkijzer worden moet om tot een goed resultaat met het strijken te komen. Ook beschikt men vaak over elektrische haardroogkappen, haarkrulsets en andere toebehoren die het de huidige vrouwen en meisjes gemakkelijk maken om hun doe-het-zelf-karweitjes tot een goed einde te brengen. Maar dat was vroeger heel anders. Zo die apparaten vroeger al voor handen zouden zijn geweest, dan zouden de verpauperde bewoners van de oude stad er toch niet het geld voor gehad hebben. Daarnaast waren er hele wijken nog niet aangesloten op het elektriciteitsnet en waren er hele buurten die nog niet eens een gasaansluiting bezaten. In die buurten was men voor de verlichting afhankelijk van petroleumlampen en voor koken en verwarming aangewezen op 'n petroleumtoestelletje, 'n potkachel of 'n fornuis. Voor het strijken van het linnengoed enz. had men hoogstens de beschikking over een holle strijkbout die - net als de tegenwoordige strijkijzers - van voren spits toeliep en waarvan de platte achterkant afgesloten werd met een klepje. Bij zo'n bout hoorde een stuk(je) massief ijzer in dezelfde vorm als de bout dat in de kachel of op het gas gloeiend gemaakt moest worden. In het ijzer was een gaatje gemaakt waardoor men het met een pen van uit het vuur in de holte van de strijkbout over kon brengen. De hitte van het gloeiend ijzer ging over op de zool van de bout zodat men er mee kon gaan strijken. Natuurlijk was er geen 'warmteregelaar op aangesloten waardoor men voor de grootste rampen kon komen te staan. De zool van de strijkbout was natuurlijk niet meteen heet, want het gloeiende stuk(je) ijzer wat in de bout geschoven was had eerst wat tijd nodig, om de strijkbout op de juiste temperatuur te brengen. Als het meisje dan erg ongeduldig was en te vlug aan het strijken ging, gebeurde het dat de zool van de strijkbout steeds heter werd waardoor het te strijken goed danige schroeiplekken op kon lopen. Hierdoor kon de jonge strijkster in alle staten geraken van boosheid, teleurstelling en zelfs van wanhoop. Ook had haar gemoedstoestand flink te lijden als zij maar meende dat haar gezichtje door de periodieke verschijnselen te bleek of te flets er uitzag. Omdat zij niet over opmaakmiddelen voor haar gezichtje beschikte of mocht beschikken moest zij maar zien bij een kennisje die het wel had 'n vleugje rouge te bemachtigen. 

Andere grote rampen waren als plotseling 'n kous ging ladderen of er sprong 'n kousenband want dan was Leiden in last. Zij moest dan zien dat ze hals over kop aan 'n paar kousen en aan 'n stuk elastiek kwam om uit de verlegenheid te raken. Ook als zij het haar wilde krullen kon zij met grote tegenslagen te kampen krijgen. Men had in die tijd alleen maar de beschikking over een z.g. krulijzer. Dat was 'n tang die - net als 'n schaar - in het midden scharnierde maar in plaats van twee ogen voor de vingers zaten daar twee handvaatjes met hout bekleed. Het ene been van de tang werd gevormd door een ijzeren pen terwijl het andere been bestond uit een half rond gevormd metalen plaatje waar de pen in paste als je de tang dicht deed. Zo'n tang gebruikte ze dan om enkele slagen in het haar te leggen. Maar als ze een wis haar om de metalen pen draaide dan ontstonden er pijpenkrullen. Er waren ook tangen die twee pennen hadden en 'n breder metalen plaatje met drie golven er in, hiermee kon ze dan bredere slagen maken en ging het vlugger als met 'n enkele golf. Deze tangen moesten ook op een open vuur heet gemaakt worden voordat men met het krullen zetten kon beginnen. Er diende natuurlijk wel weer voor de goede temperatuur gezorgd te worden. Was de tang niet heet genoeg dan kreeg men geen goed resultaat, maar was de tang té heet dan ging het haar schroeien en ontstond er 'n soort kroes waardoor het uiterlijk schoon van het meisje er niet op vooruit ging. U begrijpt wel dat er veel voeten in de aarde nodig waren eer het meisje zich naar de afgesproken plaats kon begeven waar haar vrijer vol ongeduld op haar stond te wachten. De afspraakjes werden steeds dichter bij de woning van het meisje gemaakt. Dat gebeurde net zo lang totdat de jongeman zoveel moed verzameld had, dat hij - natuurlijk met goed vinden van het meisje - bij haar ouderlijk huis aanbelde. In de meeste gevallen kwam het meisje eerder bij de ouders van de jongen thuis dan andersom. Het was dan in grote spanning afwachten wanneer hij bij het meisje thuis mocht komen. Wanneer die uitnodiging dan eindelijk kwam om met de ouders van het meisje kennis te komen maken, dofte hij zich nog eens extra op en ging dan met de zenuwen in zijn keel op weg om daaraan gehoor te geven. Het meisje daarentegen was over ijverig geweest om haar moeder te helpen met het aan kant brengen van de woning zodat ze een goed figuur bij de jongen zouden slaan. Kennismakingen gingen zonder formaliteiten gepaard alles ging er zeer eenvoudig aan toe. Trouwens de bevolking van Oud Nijmegen heeft zich nooit veel met plichtplegingen opgehouden daar waren ze te eenvoudig voor ingesteld.

Klik hier en reageer daarmee per email als u uw reactie hieronder wilt laten plaatsen