005L

Nimweegse liedjes 5

20-12-1978

In 1920 breekt er een conflikt in de bouwvakken los. Op 31 december 1919 was het kontrakt tussen patroons en gezellen afgelopen, maar nog geen nieuw afgesloten. De bonden hadden in september al nieuwe voorstellen ingediend en wel uurlonen van 75 cent voor geschoolden en 70 cent voor ongeschoolden. De patroons willen niet hoger gaan dan 60 cent voor beide groepen. Na overleg met de bonden stellen zij voor 65 cent voor geschoolden en 61 cent voor ongeschoolden.
De patroons weigeren verder te gaan, de bonden gaan er niet mee akkoord en roepen op 9 februari 1920 een algemene staking uit. De staking omvat 900 bouwvakkers van ongeveer 80 patroons.
Alle bonden, R.K., Christelijk, N.B.B. en P.A.S. werken er aan mee. De Nijmeegse bevolking staat zeer sympathiek tegenover de stakers. De burgemeester stelt bemiddelingspogingen in het werk maar deze lopen op niets uit. De patroons blijven halsstarrig en weigeren zelfs naar hun eigen bonden te luisteren.....

Ondertussen gaan zogenaamde onderkruipers toch aan het werk. De stakers reageren fel, de door de onderkruipers gebouwde muren worden omgetrokken, aannemers worden overvallen, mishandeld en met kalk begooid.
Een aannemer wordt in de Broerstraat door honderden stakers overvallen, afgerammeld en, terwijl zijn fiets in elkaar wordt getrapt, tot in de tram achter na gezeten.
Wanneer aan de Waalkade een aantal baasjes zelf de boten gaan lossen en laden wordt dit door de, steeds maar aangroeiende, stakersgroep als onderkruiperswerk beschouwd. Bang geworden voor de oprukkende stakers, trekt één van die baasjes een revolver.
Hij wordt meteen door de stakers op zijn nummer gezet en deerlijk gehavend met blauwe ogen aan de politie overgeleverd.

De socialistische bouwvakker-staker-dichter Kees Hammet schreef hierover het volgende liedje:

Rene van Hoften, Franc Jansen, Wim Janssen

DE STAKING TE NIJMEGEN

Wijze: ,,De vrije vrouwen", van Koos Speenhof.

Staking in de bouwbedrijven
Nijmeegsch bouwbedrijf ligt stop!
Stakers zijn geen oude wijfen
Altijd kalm; en koel van kop
Stakers posten, controleren,
kijken waar gewerkt wordt,
Zien zij een maffer soms marcheren
Daad'lijk wordt ie opgepord.

Aan de Waal staan stakersdrommen,
Onderbazen laden boot;
Stakers lachen, zij 't verdommen,
Werken zich voor niets niet dood.
Baasjes werken zenuwachtig;
stakers lachen, hebben lol;
Baasje wordt het plots te machtig
En zijn hoofdje raakt op hol.

Baasje grijpt verboden wapen,
Dienstrevolver, groot model
Krijscht: Vervlokte bende! Apen!
'k Jaag je allen naar de hel!
Met zijn moordtuig, dreigend, staat ie
Op de loopplank van de boot;
En met arm' en beenen slaat ie,
Dreigd de stakers met de dood.

Politie komt rasch aangelopen,
Pakt de baasjes bij d'r kraag!
Dan, omringd door stakers hoopen
Volgen die het drietal graag.
Op het hoofdbureau gekomen,
Baasjes hijgend, zweetend, bleek,
Wordt de revolver afgenomen
Baasje krijgt een boetepreek.

En het einde van dit geintje?
Baasje krijgt procesverbaal;
Later volgt de straf, geen kleintje;
Voor zo'n baasje, groot schandaal!
Over 'n week of wat de staking
Zéér bevreed'gend opgelost;
Wordt ons baasje in „de Koepel",
Door livreiknecht dan gepost.

auteur: Cees Hamet, 1920

Klik hier en reageer daarmee per email als u uw reactie hieronder wilt laten plaatsen

Reactie 1:

Hallo, ik ben op zoek naar een liedje van Koos Speenhof. Het begint met de woorden:

Ik was nog zo jong toen ik mijn ouders verloor
Toen kwamen de dagen van lijden

Misschien weten jullie de woorden voor mij, of waar kan ik dat vinden?
Voor reactie: Bernardon@casema.nl