© copyright Henny Meijer; Digitale bewerking: Mark van Loon/Stichting Noviomagus.nl

De komst van de grondtroepen van operatie Market Garden
in Nijmegen

door Henny Meijer

Inleiding - XXXe legerkorps - Hell's Highway - Nijmegen - Besluit - Literatuur - Reacties

Inleiding

Hiermee vervolg ik mijn artikelen over de strijd in Nijmegen 1944-1945.
De gebeurtenissen in Nijmegen tijdens de bevrijding in de periode 17-20 september 1944 zijn overheerst door de Amerikaanse luchtlandinggevechten van de US 82nd Airborne Division, waarbij vooral de gevechten om de bruggen in en om Nijmegen werden uitgediept. Onbesproken, dan wel onvoldoende werd verhaald over de grondtroepen, het XXXe Britse Legerkorps, dat in het plan "Market-Garden" de taak had om in 48 uur tijd 90-100 km noordwaarts op te rukken en een bruggenhoofd te slaan vanaf de noordgrens van België tot aan Apeldoorn / het IJsselmeer.
Als dat zou lukken waren de bevrijders achter de Atlantikwall aan de kust en waren de Duitse eenheden daar afgesneden en tevens ten noorden van de riviermonding (delta), onderdeel van de Siegfriedlinie, de defensielinie van de Duitsers, en stond de Duitse laagvlakte min of meer onbeschermd open, geschikt om met zwaar materieel (tanks, geschut en pantservoertuigen) te vechten gedurende de herfst en winter. Het plan, gemaakt door de Britse Veldmaarschalk Montgomery, was om de oorlog in West Europa rond Kerst 1944 te beëindigen. Dit Britse XXXe Legerkorps onder commando van Lt. Gen. Brian Horrocks moest dan met de ca. 20.000 voertuigen, waarop ca. 50.000 man, gebruik kunnen maken van de bruggen, die de drie Geallieerde Luchtlandingsdivisies (ca 35.000 luchtlandingstroepen, inclusief reserve), intact zouden veroveren. Door de strijd in Frankrijk en België was de sterkte van het XXXe Leger Korps aanzienlijk minder dan normaal is voorgeschreven.

Dit XXXe Legerkorps moest Nijmegen dus snel passeren en het was niet de bedoeling om in de omgeving van Nijmegen te gaan vechten. De bedoeling was om in 48 uur op de Veluwe te zijn en uit te waaieren naar het Oosten en een bruggenhoofden te slaan over de IJssel bij Zutphen, Deventer en Zwolle de weg te vereffenen naar de oostelijke oever van de Rijn in Duitsland met de belangrijke oorlogsindustrie in het Roergebied als doel om daarna richting Berlijn voor te bereiden.

Omdat het XXXe Legerkorps lange tijd op zichzelf was aangewezen diende zij voorraden, munitie en brandstof, mee te nemen, waardoor moest worden voorkomen dat delen van de colonne met voorraden van de hoofdmacht zou worden afgesneden. Dit moesten de mannen van de Britse 50th NorthumbrianInfantery Division, samen met de US 101st Airborne Division in Brabant voorkomen.

Helaas is dat vele malen mislukt en moesten de tanks, pantserwagens, geschut en infanterie eenheden van het XXX Army Corps evenzoveel keren bijspringen in de periode 17-26 september 1944 teneinde te voorkomen dat hun voorraadvoertuigen werden afgesneden van de hoofdmacht dan wel dreigde te worden vernietigd. Deze niet voorziene krijsverrichtingen kostten het Britse XXXe Legerkorps enorme verliezen en veroorzaakten vanzelfsprekend eveneens vertragingen. De gecreeerde nauwe doorgang van het gemaakt bruggenhoofd zou aan de flanken worden ondersteund door links de Britse 8e Legergroep van General Sir Richard O'Connor, KT, GCB, DSO, MC en op de andere rechtse flank de Britse 12e Legergroep van General Neil Methuen Ritchie, GBE, KCB, DSO, MKStJ.

Embleem VIII Corps
(O'Connor)
Embleem XII Corps
(Ritchie)

Wat ik zou willen vaststellen is hoe en wanneer deze Britse voertuigen van XXX Army Corps in Nijmegen en omgeving arriveerden en aan welke gevechtsacties en in welke mate zij hier noodgedwongen deelnamen. De gekozen methode is literatuuronderzoek, dus het wiel wordt hierbij niet opnieuw uitgevonden en er wordt louter gebruik gemaakt van bestaande bronnen. Deze periode bestrijkt t/m de bevrijding van het Rijk van Nijmegen (ca.17 september-27 september 1944) en dus niet de periode daarna toen Operatie Garden niet verder was gekomen dan de Betuwe (Elst-Driel) en Nijmegen frontstad werd, voor een periode van zeven maanden. Hierover past een aparte studie.

Op Noviomagus.nl staat de imposante fotocollectie van Joop ten Thye. Op de foto's 44-47 staat als ondertitel: "Zo kwamen onze Bevrijders op 'n zonnige zondagmorgen 17 september". De oppervlakkige lezer zou hiermee de indruk kunnen krijgen dat deze opnames op de genoemde tijd zijn geschoten, doch dat is niet het geval, dat moet minimaal vier dagen later zijn geweest op of na donderdag 21 september 1944.

Samenstelling van het XXXe Leger Korps

 
Generaal Sir Miles Dempsey GBE KCB DSO MC
Groot-officier Oranje Nassau m/zw.
Commandant van het Britse 2e Leger
waaronder XXXe Leger Korps, VIIIe Leger Korps
en XIIe Leger Korps  
Lt. Gen Sir Brian Gwynne Horrocks, KCB KBE DSO MC

Commandant van het XXXe Britse Leger Corps
50.000 man (normaal 30.000-50.000 man)
 

Waaruit bestond dit XXXe Leger Korps, dat onderdeel was van het Britse 2e Leger, dat onder commando stond van generaal Dempsey ? De rapportagelijn was Eisenhower (Geallieerd Hoofdkwartier, SHAEF), Montgomery (Britse 21e Legergroep), Dempsey (Britse 2e Leger).

(In verschillende publicaties ziet men kleine verschillen, doch hierbij m.i. de onderdelen, die overigens soms onder gezag werden gesteld ('gedetacheerd') bij andere eenheden, waaronder het US 101st Airborne Division in Brabant en later ook het US 82nd Airborne Division in het Rijk van Nijmegen).
De C.O.'s ('Commanding Officers') werden indien noodzakelijk tijdens de operatie vervangen.

Supreme H.Q.
Allied Expeditonary Force
SHAEF (Eisenhower)
HQ 21 Army Group
(Montgomery)
 
2nd Army
(Dempsey)
 

XXX Corps
(Horrocks)
Guards Armoured Division
(Adair)
8th Armoured Brigade
(Prior-Palmer)

Grenadier Guards      Golsstream Guards      Scottish Guards      Irish Guards      Welsh Guards

50ste Northumbrian Infantry Division
(Graham)
43ste Wessex Infantry Division
(Thomas)
Ned. Brigade "Prinses Irene"
(De Ruyter van Steveninck)

Inleiding - XXXe legerkorps - Hell's Highway - Nijmegen - Besluit - Literatuur - Reacties

terug naar oorlogspagina naar gastredactiepagina