HekkeHatert

© Rob Croes; Digitale bewerking 17-11-2015 Marcel van Dinteren/Stichting Noviomagus.nl

't Hekke te Hatert

Een speurtocht naar de locatie van 't Hekke te Hatert.

door Rob Croes

De vondst van een duit uit 1690 in een volkstuin te Hatert was voor Rob Croes aanleiding een speurtocht te starten. Hij leidde daaruit de locatie af van het 't Hekke en gebruikte daarvoor o.a. een oude kadasterkaart. Met behulp van een aantal afbeeldingen laat hij zien hoe hij de locatie heeft bepaald. (Door met de muis over te foto's te bewegen kan worden ingezoomd).

In het boek "Hatert, dorp van onze jeugd en voorouders", mei 1999, Rob Croes en Bertus Jansen, is het volgende fragment op pagina 174 te vinden:

't Hekke en de Gelderse duiten

't Hekke, de afsluiting tot het Haterts Achterbroek bevond zich op de Vossendijk iets voor het Maas en Waal kanaal van nu. Links van de oude oprit over het kanaal, tussen de huidige Lekkerbakker Kouwenberg en het kanaal, iets verder als waar Jantje Zegers woonde, was de toegang tot de meentweide die met twee hekken was afgesloten.
Het Haterts Achterbroek was een zogenaamde meentweide waar de dorpsbewoners het recht van weiden hadden.
De Hatertse dorpsjeugd hield zich vaak op bij het Hekke om voor de gaande en komende man het hek te openen in de hoop daarmee een duitje te verdienen. Vaak lukte dat al kwam het ook voor dat minder goedgeefse voorbijgangers door het hek kwamen.
Op de plaats waar het Hekke stond bevindt zich nu het volkstuinencomplex Stevensgaarden. Henk van Kleef, een van de leden van Stevensgaarden vond bij het wieden een Gelderse duit. De duit uit 1690 is hierbij afgebeeld.

De kans dat er nog meer duiten aanwezig zijn in de grond van Stevensgaarden is reëel aanwezig want de passanten van 't Hekke hadden er plezier in om de duiten op de modderige bodem te gooien, waarna de dorpsjeugd zich op het geld stortte.

De lokatie waar Gelderse duit gevonden is: de volkstuin van Henk van Kleef te Hatert.

Op onderstaande kaart is op locatie D de duit uit 1690 gevonden. Dit zal dan de lokatie van 't Hekke, toegang naar het Hatertse Broek, moeten zijn. Volgens overlevering was 't Hekke in een pad iets voorbij Jan Zegers (*1910-+1967) (Zie boek pag. 140).
Aan de hand van oude kaarten is het pad hier ingetekend. Het pad loopt parallel aan het Kerkstraatje.

Locatie 't Hekke, Duit gevonden op de 'D'. Bron kaart: Bing Maps, Birds Eye view 2010.

Locatie 't Hekke op Google maps met referentiepunten. Bron kaart: Google Maps 2010.

Locatie 't Hekke. Projectie van de kadasterkaart op Google maps.

Hatert Centrum kadaster 1832 Bron: Hatert-Hatert-MIN05075D01

terug naar Gastredactie-overzicht

Reactie 0:

Rob Croes, 20-11-2015: De locatie van 't Hekke te Hatert
Reactie 1:

Rob Essers, 20-11-2015: Volgens mij stond er een hek op de plaats waar de Vossendijk de zogenaamde meentweide overstak. In Het Schependom van Nijmegen in woord en beeld; Geschiedkundige en hedendaagsche beschrijving van Hees, Neerbosch en Hatert (Uitgave Vereeniging 'Dorpsbelang', 1912) schrijft dr. J.J. de Blécourt op pagina 210-211:

"De Vossendijk rechts inslaande komt men aan een z.g. meentweide, waarop verschillende bewoners van het dorp Hatert het recht hebben hun vee te weiden. Deze meentweide is het Hatertsche broek en is op den Vossendijk door twee hekken afgesloten. Des zomers, wanneer het vee in de meentweide loopt te grazen, stellen zich gaarne jongens en meisjes bij beide hekken op om zeer gedienstig de hekken voor den vreemdeling open te doen.
Een kleine gave wordt gaarne in ontvangst genomen of getracht door krachtig aanhouden van de minder goedgeefsche voorbijgangers los te krijgen.
De Vossendijk loopt, na de meentweiden overgestoken to zijn, aan weerszijden langs struikgewas, terwijl aan den linkerkant nog enkele kleine boerenhuizen staan."

Op onderstaande afbeelding uit de Historische Atlas Nijmegen (Perceelsgeschiedenis 1655-1832) heeft de meentweide een lichtgroene kleur. Ten noorden van de Vossendijk ligt perceel nr. 2 van de kadastrale gemeente Hatert, sectie D. Ten zuiden daarvan ligt perceel nr. 3. Bij de lichtgele percelen gaat het om bouwland. Op de grens met het weiland stond vermoedelijk een haag.

Rob Croes localiseert 't Hekke op de grens van twee percelen bouwland (perceel nr. 9 en 12). Een hek op die locatie is niet functioneel. Dat levert geen duit op. Een van beide hekken moet op de Vossendijk hebben gestaan in de onmiddellijke nabijheid van het laatste huis en erf (perceel nr. 31). Op onderstaande luchtfoto's uit 1964 en 2015 staat het kruisje op dezelfde plaats.

Reactie 2:

Rob Essers, 04-03-2018: 't Hekke sloot volgens mij niet het Achterbroek af, maar het Voorbroek. Allerlei verschillende benamingen leiden tot verwarring. Zowel in het Voorbroek als in het Achterbroek had een aantal inwoners van Hatert een weiderecht. Het ene broek was gemeenschappelijk eigendom, het andere van Baron van Lynden van Hemmen.

Voorbroek
kadastrale gemeente Hatert, Sectie D (1822): Het Hatersche-Broek
- Het Gemeene Weibroek of Bultenbroek (Hatertsche Weibroek)

Achterbroek
kadastrale gemeente Hatert, Sectie D (1822): Het Broek
- Hatertsche Achterbroek of Hemmensche Broek

Het ontstaan van het weiderecht wordt in "De burchtvrouwe van Hulzene" in verband gebracht met de redding van jonkvrouw Aleid die met haar paard in het moeras was beland. Als dank zou zij in het weiderecht aan de Hatertse bevolking hebben geschonken. Het 26 strofen tellende gedicht is gepubliceerd in De Gelderlander van 3 december 1911 en Het Schependom van Nijmegen in woord en beeld (1912). Ik weet niet of dichter en wijkmeester Arnoldus Johannes Tromp (1863-1927) een en ander uit zijn duim gezogen heeft...

Uit een bericht in de PGNC van 24 september 1853 leid ik af dat de erven De Bruin er niet in geslaagd zijn de kadastrale registratie van het Voorbroek in hun voordeel te wijzigen. De gronden bleven gemeenschappelijk eigendom totdat deze op 15 juli 1915 worden geveild (zie kadastrale kaart). Daarmee komt in 1916 een einde aan het weiderecht in het Voorbroek. Het is alleszins aannemelijk dat het moeras zich in het Achterbroek bevond dat uiteindelijk in bezit kwam van kwam Baron van Lynden van Hemmen. In 1920 wordt het weiderecht in het Achterbroek afgekocht.

REAGEER:

Uw aanvullingen of opmerkingen zijn welkom!
Met dit formulier kunt u (nog) geen foto's versturen. Gebruik daarvoor uw e-mailprogramma.
Opmaak kan wel, bv <b>Vet</b> of <i>cursief</i> geeft Vet of cursief.