Blik0001

Paul van der Heijden

Julianapark: Rust in vrede

Wie door het Julianapark in Nijmegen-Oost loopt, maakt kans op een bijzondere ontdekking. Half verscholen in het struikgewas liggen twee grafzerken, ver buiten de muren van de aangrenzende begraafplaats. Deze twee stille monumenten vertellen een ontroerend verhaal over het leven in Nijmegen aan het eind van de vorige eeuw.

Julianapark2.JPG

Vroeger begroef men de doden in Nijmegen altijd in of rond de kerk. Na de komst van Napoleon werd dat verboden (in 1810) en werd een begraafplaats aangelegd aan de Stenenkruisstraat. Protestanten, katholieken en joden kregen daar ieder een deel van toegewezen. Rond de eeuwwisseling was het terrein vol en week men uit naar nieuwe, veraf gelegen terreinen.

Verval

In de grootste uitbreiding bestreek de begraafplaats het hele gebied tussen de huidige Stenenkruisstraat, Waldeck Pyrmontsingel, Van Gentstraat en Fort Kijk in de Potstraat. Maar omdat hij niet meer gebruikt werd, sloeg het verval toe. In 1925 werd het noordelijke deel geruimd en opgenomen in een park, het huidige Julianapark. In 1926 gebeurde hetzelfde met het zuidelijke gedeelte. Alleen het middenstuk werd met rust gelaten. Hier liggen de belangrijkste mensen uit de - protestantse - toplaag van de Nijmeegse samenleving in de negentiende eeuw.
In het geval van eigen-graven (graven in bezit van particulieren) kon niet zomaar geruimd worden. Op kosten van de gemeente kon men de overledene elders herbegraven. Maar als de eigenaars onvindbaar bleken, was er een probleem. Soms bedekte men de graven met een laag zand, soms werden ze alsnog geruimd, maar twee graven heeft men kennelijk besloten intact te laten. Die twee liggen er nu nog.

Residentiestad

Op de eerste steen is te lezen: 'Hier rust onze onvergetelijke echtgenoote en moeder - vrouwe Johanna Maria Berg - geb. Milar - geb. 23 maart 1830 - overl. 21 januari 1896'. Navorsing in het Gemeentearchief levert meteen al iets merkwaardigs op. Volgens de officiële akten heet de vrouw niet Johanna Maria maar Maria Johanna. Bovendien is ze niet geboren in 1830 maar in 1850 - en wel te Gombong in Nederlands Indië. Aldaar huwt ze Frederik Willem Berg, eveneens kolonist. Ook hun zes kinderen zien daar het levenslicht. In 1889 verhuist de familie naar Nijmegen. De stad is dan net bevrijd van haar knellende stadsmuren en legt prachtige, ruime wijken aan. Dat moet vooral renteniers en oud-Indiëgangers aantrekken - en blijkbaar met succes. De familie Berg vestigt zich in de Van Welderenstraat 11, maar verhuist via de Arksteestraat 8 naar de 'Berg en Dalschen weg' 373. In 1893 vertrekt vader Frederik alleen naar Java, reden onbekend. Drie jaar later overlijdt Maria. Enkele dagen later verhuizen haar kinderen naar Utrecht. De jongste is dan acht.

Rampspoed

De andere grafsteen vermeldt: 'J.M. Boombergen - Majoor der Infanterie - Officier van de Eikenkroon - 20 juni 1837 - 8 april 1897'. Het bevolkingsregister is onverbiddelijk: ook hier staat het geboortejaar verkeerd op het graf. Jean Marie Boombergen wordt namelijk te Maastricht geboren in 1838, en niet in 1837. Hij huwt Jacoba André de la Porte in Geertruidenberg en betrekt in 1875 een huis aan de Ganzenheuvel 22. Rampspoed achtervolgt het paar, want een jaar later overlijdt hun dochter Marie Pauline op vierjarige leeftijd. In 1877 verhuist het gezin - met de twee overgebleven kinderen en twee dienstbodes - naar Ubbergen. Nog datzelfde jaar overlijdt Jacoba. Overigens liggen zowel Jacoba als haar dochter nog altijd op de begraafplaats aan de Stenenkruisstraat. Apart van elkaar, dat wel.
Jean Marie Boombergen hertrouwt met Clementia Willemina Engela Perk, geboren te Delft. Als Jean Marie bij de infanterie afzwaait, keert hij met zijn vrouw terug naar Nijmegen en gaat wonen aan de Sint Annalaan 83. De vreugde is helaas van korte duur. Nog geen zes maanden later, op 8 april 1897, sterft hij om zes uur 's avonds.

Eerder verschenen in magazine

terug

Redactie: Elders op onze site ziet u meer over het Julianapark en enkele bijzondere bomen.
Reactie 1:

Rien Vermeulen, 09-04-2016: Ik heb jarenlang vanaf mijn geboorte gewoond in de Athlonestraat en speelde dan vaak in het Julianapark en toen vond ik het een raar gezicht die graven daar in het park. Ook klommen wij vaak over het hek van de begraafplaats waar we speelden tussen de graven die er soms erg slecht aan toe waren en je moest uitkijken dat je er niet in viel.
Vlak na de oorlog speelden wij vaak Cowboytje in de van Gentstraat met houten pistooltjes en we riepen dan van pang, pang. Plots werd er vanaf het kerkhof echt geschoten en de kogels vlogen over ons heen. De MP en de hulppolitie kwamen eraan en vonden toen twee duitse soldaten in een grafkelder. Die hadden zich daar verschanst, begonnen honger te krijgen en maakten op deze manier kenbaar dat ze daar zaten. Het was voor ons natuurlijk erg spannend.
Wat vele mensen ook niet weten dat tegenover de MMS een rozenpark is geweest dat in de oorlog moest plaats maken voor een hele diepe zgn brandput die was daar gemaakt om in tijd van nood te vullen met water!!
Reactie 2:

Paul Broekman, 09-04-2016: In het jaar 1995 en later ging ik wel eens op een mooie dag met de kinderen van de islamitische basisschool Abibakr, die toen nog zat op de Waldeck Pyrmontsingel naar het Julianaparkje om de hoek. Er werd daar gevoetbald en gebruik gemaakt van de aldaar aanwezige speeltoestellen. Ook andere scholen maakten hier gebruik van het grasveld. Ik zag daar in die tijd ook vrouwen, die er leerden fietsen. Inderdaad, toen kwamen er ook al vluchtelingen naar Nederland.
Om terug te komen op het parkje, op een gegeven moment ontwaarde ik tussen de struiken in het plantsoen een grafsteen van een of andere officier in het leger. Dat vond ik merkwaardig. Ernaast lag toch een begraafplaats?
Nu weet ik er meer van door de hierboven beschreven informatie. Zo leer je steeds bij! Ligt het graf er nog steeds en wie is hier eigenlijk verantwoordelijk voor? Ligt die Jean Marie Boombergen er nog steeds begraven of is de steen met inscriptie nog slechts een stille getuige? Wie kan mij dat vertellen...

Redactie: zo liggen de graven er nu bij, met ertussen een fragment van een derde steen:

Reactie 3:

Jem van den Burg, 07-05-2017: Ben op zoek naar informatie over de joodse begraafplaats die hier lag. Deze is nog benoemd in een brief van de gemeente Nijmegen aan de joodse gemeente Nijmegen. Nu is er niets meer van te vinden. Iedereen die mij met foto's of informatie verder kan helpen: Bij voorbaat dank
Reactie 4:

A. Brunet de Rochebrune, 05-02-2020: Het fragment van de derde grafsteen lijkt erg op de grafsteen op foto F12719 in het Archief Nijmegen.
Deze foto is in juni 1980 gemaakt van de grafsteen waar een boom omheen was gegroeid die toen nog in het parkgedeelte stond. Het lijkt op de linkerbovenhoek van deze grafsteen.
Ik kwam op deze foto omdat ik onderzoek doe naar de familie Brunet de Rochebrune. De grafsteen is van Dirk Frederik Hermanus (geboren Semarang 29-9-1834, overleden Nijmegen 24-9-1840) en Jules Louis Gabriel (geboren Nijmegen 13-10-1847, overleden Nijmegen 23-2-1849). Beide zonen van Willem Paulus Jean Karel Brunet de Rochebrune en Juliana Anna Elisabeth Helbach. In de woorden van hun vader: ‘Twee dierbare kinderen heb ik te Nijmegen reeds verloren. Eerst Jules, die 23 februari 1849 stierf, toen hij 16 maanden oud was en daarna mijn onvergetelijken Dirk, die 24 september 1850 bezweek en bijna zijn 16e jaar bereikte. Beide kinderen rusten in een graf.’

Redactie: Die omgroeide zerk is er nog, die staat in de hoek van de resterende begraafplaats (nabij Athlonepad en Prins Bernhardstraat). Ontbreekt daar een stuk aan?

Reactie 5:

A.Brunet de Rochebrune, 01-05-2020: Bedankt voor het plaatsen. Na de aanwijzingen waar de grafsteen stond, heb ik deze inderdaad gevonden op het overgebleven deel van de begraafplaats: nog meer omarmd door de boom dan in 1980.

REAGEER:

Uw aanvullingen of opmerkingen zijn welkom!
Met dit formulier kunt u (nog) geen foto's versturen. Gebruik daarvoor uw e-mailprogramma.
Opmaak kan wel, bv <b>Vet</b> of <i>cursief</i> geeft Vet of cursief.